آینده پژوهی خدمات سلامت معنوی در ایران: یک مرور آسیب شناسانه

تحقق رویکرد سلامت همه جانبه، رشد معنویت و اخلاق اسلامی در جامعه، نیازمند خدمات سلامت معنوی مبتنی بر نظریه های علمی است. نظام سلامت نیازمند ارایه مراقبت های سلامت معنوی در طیف سلامت و بیماری، درتمام سطوح پیشگیری و در طول عمر است. این مطالعه با هدف آسیب شناسی خدمات سلامت معنوی ایران به منظور طراحی اقدامات هدفمند برای شکل دادن به آینده ای مطلوب انجام شد.

این مطالعه آینده پژوهی اسلامی طی 18 ماه بر مبنای مدل منطقی و همکاران در سه مرحله اجرا شد: 1) مرحله  تحلیلی: مرور غیر سیستماتیک شواهد با پروتکل PRISMA و جستجوی شواهد دینی و علمی در سه دهه اخیر در پایگاه های علمی. تحلیل 32 مقاله بر مبنای مدل آنالیز مفهومی واکر و آوانت؛ 2) مرحله تفسیری: مبتنی بر نظریه شخصیت و نظریه آسیب شناسی مدل قلب سلیم؛ 3) مرحله شهودی: به وسیله تحلیل محتوایی داده های حاصل از مصاحبه با 25 نفر از خبرگان ملی. جهت بررسی استحکام، دقت، کامل بودن، امکان درک منطقی یافته ها علاوه بر پیشنهادات مورس و همکاران، از دو پنل تخصصی در گروه سلامت معنوی فرهنگستان علوم پزشکی استفاده شد.

چالش ها درسه بخش احصا شدند: 1) حوزه تحقیقاتی: عدم نظارت فقهی برتحقیقات، عدم استفاده دانشگاهیان از شواهد دینی، تهیه پرسشنامه های سنجش دینداری، کمبود نظریه پردازی؛ 2) بخش آموزشی: عدم آموزش سلامت معنوی در دانشگاه ها، عدم تربیت اساتید منتور معنوی، کمبود درسنامه سلامت معنوی؛ 3) حوزه خدمات بالینی: فقدان استاندارهای خدمات سلامت معنوی، عدم سنجش شایستگی مراقبان معنوی، بی توجهی به نیازهای معنوی مردم، مغفول ماندن خود مراقبتی معنوی، عدم اجرای مراقبت معنوی مبتنی بر نظریه های علمی.

برای طراحی آینده مطلوب سلامت معنوی، تهیه استانداردهای بالینی، تربیت اساتید منتور، آموزش طولی مبتنی بر شایستگی، ارایه خدمات سلامت معنوی مبتنی بر نظریه های علمی توسط تیم درمانی واجد شایستگی و مجوز توصیه می شود.