نقدی بر نگرش های متفاوت به حوادث و شخصیت های تار یخی آذربا یجان : چرا قاجار سقوط کرد؟ چرا ا یران توسعه نیافت؟

شکی نیست که انقالب مشروطه و حرکات آزادیخواهانه آن برهه، یکی از متالطمترین دوره ها و در عین حال از گره های کور تاریخ معاصر ایران میباشد. به ویژه شکستهای پی در پی ترکان آذربایجان در حرکت مشروطه، نهضت خیابانی، پیشهوری و در حرکتهای بعدی، دخالت دول استعماری روس و انگلیس، سقوط دولت ترک قاجار و بر سر کار آمدن دولت شعوبی پهلوی، این سوال را در ذهن هر انسان ترک ایرانی و آذربایجانی به وجود میآورد، که علل این باختهای سنگین چه بوده و کمیت ترکها در کجای کار میلنگید؟ میتوان با قاطعیت گفت تجمع و تنش ناشی از این ذهنیت بود، که در سال 56- 57 (1978 -1979) موجب درهم شکستن فنر ذهنی ترکان آذربایجان شد و شرکت گسترده و برقآسای آنها، نقشی تعیین کننده در پیروزی سریع انقالب اسالمی بازی کرده و فرصت نداد شعوبیه و حامیان استعماری آنها، انقالب را در مسیرهای پیچ در پیچ سیاسی و دیپلماسی سرگردان نمایند. حرکت تاریخی ترکان آذربایجان و ایران عمال عکس -العملی محکم و مبتنی بر منش ملی و تاریخی بود، که در مقابل مظالم و نژادکشیهای اعمال شده بر ملت ترک، توسط شعوبیه و با حمایت و دخالت مستقیم دول روس، انگلیس در سالهای 1917 ،1919 آمریکا در حوادث 1945 و در طول حکومت پهلوی ایجاد گردید، در عین حال نشانهای از بیداری ابتدایی شعور و بینش ملی کوفته شده و خفته ملت ترک آذربایجان در جهت قطع ارگانیک ارتباط فرهنگی، سیاسی و نظامی شعوبیه با استعمارگران بودهاست؛ ارتباطی که علیرغم خواسته آریاگرایان، هنوز بعد از گذشت نیم قرن، عمدتا به دلیل مالحظه قوای ملی اسلامی آذربایجان، امکان ترمیم پیدا نکرده است. این نوشته نگاهی به نقطه نظرات گروه های مختلف موافق و مخالف حرکت مشروطه و وقایع مشابه در دوران پهلوی انداخته و تلاش دارد ارزیابی جدیدی در تحلیل این حوادث و علل آن ارایه دهد.