مقایسه زیست توده و ارزش غذایی گونه های مختلف سالیکورنیا (Salicornia spp.) تحت آبیاری

به دلیل محدودیت منابع آب با کیفیت، استفاده از منابع جدید مانند زه آب ها و آب دریا در تولید علوفه با شورزیست ها اجتناب ناپذیر می باشد. گونه های سالیکورنیا از گیاهان بسیار متحمل به شوری (شورزیست اجباری) می باشند که قابلیت رشد با استفاده مستقیم از آب دریا دارند. از شاخساره گیاه می توان در ترکیب با سایر گیاهان علوفه ای به منظور تغذیه دام استفاده نمود. دانه گیاه سالیکورنیا پس از استخراج روغن دارای 43 درصد پروتیین می باشد. هدف از این تحقیق انتخاب مناسب ترین گونه سالیکورنیا از نظر عملکرد و کیفیت علوفه در نوار ساحلی استان بوشهر بود.

به منظور بررسی عملکرد و ارزش غذایی سالیکورنیا، این تحقیق بر روی گونه بیگلووی (Salicornia bigelovii) و چهار اکوتیپ بومی شامل بوشهر (S. sinus persica Akhani)، ارومیه، گرگان و مرکزی (S. persica Akhani subsp. persica)، در ایستگاه تحقیقات شوری استان بوشهر انجام شد. شرایط آب و هوایی منطقه گرم و مرطوب با بارش سالیانه کم (217 میلی متر) و متوسط درجه حرارت سالانه 24 درجه سانتی گراد بود. آزمایش به صورت طرح بلوک های کامل تصادفی و با سه تکرار بود. کاشت با بذر انجام و سپس مزرعه با آب خلیج فارس با هدایت الکتریکی 60 دسی زیمنس بر متر آبیاری شد. به منظور تعیین ارزش غذایی علوفه، در زمان رشد رویشی نمونه گیاهی از شاخساره گونه و اکوتیپ های مختلف تهیه و مقادیر درصد خاکستر، پروتیین خام، میزان نیتروژن غیر پروتیینی، الیاف نامحلول در شوینده اسیدی، الیاف نامحلول در شوینده خنثی، لیگنین قابل هضم در شوینده اسیدی و انرژی قابل متابولیسم اندازه گیری شد. در پایان فصل رشد به منظور تعیین وزن خشک زیست توده، مساحت یک متر مربع از هر واحد آزمایشی برداشت گردید. داده ها با استفاده از نرم افزار SAS تجزیه و مقایسات میانگین با استفاده از آزمون دانکن و در سطح 5 درصد انجام شد.

نتایج نشان داد که تفاوت معنی داری از نظر میزان زیست توده خشک بین گونه و اکوتیپ های مختلف سالیکورنیا وجود داشت. میزان زیست توده خشک تولیدی اکوتیپ های بوشهر، مرکزی، ارومیه، گرگان و گونه بیگلووی به ترتیب 29/18، 64/14، 22/4، 60/4 و 71/6 تن در هکتار بود. بیشترین و کمترین میزان خاکستر به ترتیب به میزان 54% و 46% ماده خشک مربوط به اکوتیپ بوشهر و گونه بیگلووی بود. بین گونه و اکوتیپ ها تفاوت معنی داری از نظر میزان پروتیین خام شاخساره وجود نداشت. میزان پروتیین خام شاخساره بین 9/6 در اکوتیپ مرکزی تا 6/8 در اکوتیپ بوشهر متفاوت بود. انرژی قابل متابولیسم علوفه بین 17/5 تا 74/5 مگاژول در کیلوگرم ماده خشک برآورد شد؛ کم ترین و بیشترین آن به ترتیب مربوط به گونه بیگلوی و اکوتیپ ارومیه بود. بیشترین و کم ترین میزان شاخص های دیواره سلولی شامل الیاف نامحلول در شوینده خنثی (NDF)، الیاف نامحلول در شوینده اسیدی (ADF) و لیگنین قابل هضم در شوینده اسیدی (ADL) به ترتیب مربوط به اکوتیپ های گرگان و بوشهر بود. در مقایسه با یونجه، روند تولید گاز در ساعات مختلف نمونه علوفه گونه و اکوتیپ های مختلف سالیکورنیا به میزان چشمگیری کمتر بود. در بین گونه و اکوتیپ های مختلف سالیکورنیا، بیشترین و کمترین میزان تولید گاز به ترتیب مربوط گونه بیگلووی و اکوتیپ ارومیه بود.

بطور کلی با در نظر گرفتن مقادیر ارزش غذایی و با توجه به عملکرد بیشتر و سازگاری بهتر به منطقه، اکوتیپ بوشهر (Salicornia sinus persica Akhani) برای کاشت در سواحل استان به منظور تامین بخشی از علوفه مورد نیاز دام پیشنهاد می گردد. اگرچه به خاطر خاکستر نسبتا زیاد گیاه، تنها بخشی از جیره دام می تواند توسط علوفه این گیاه تامین گردد. بنابراین به منظور استفاده صحیح از علوفه این گیاه در تغذیه دام، ضرورت دارد میزان مصرف روزانه علوفه در جیره تعیین گردد.
کلیدواژه ها