اثر اسید سالیسیلیک بر برخی صفات اگروفیزیولوژیک و بیوشیمیایی ژنوتیپ های سویا در شرایط تنش کم آبی

به منظور بررسی تاثیر کاربرد اسید سالیسیلیک در ایجاد مقاومت به تنش کم آبی، پژوهشی در مزرعه ی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی مغان در سال های 1394 و 1395 به صورت اسپلیت فاکتوریل در سه تکرار اجرا شد. عامل اصلی تیمار های آبیاری براساس تبخیر از تشتک تبخیر کلاسA، در سه سطح آبیاری پس از 100، 135 و 170 میلی متر تبخیر (به ترتیب شرایط بدون تنش، تنش متوسط و تنش شدید کم آبی) و تیمار های فرعی شامل ژنوتیپ های سویا (Williams ، L17 و D42X19) و محلول پاشی اسید سالیسیلیک در سه سطح (صفر، 4/0 و 8/0 میلی مولار) بود. نتایج تجزیه مرکب نشان داد تنش کم آبی ارتفاع بوته، تعداد گره در ساقه، روز تا گلدهی و روز تا رسیدگی را در ژنوتیپ های سویا به طور معنی داری کاهش داد. میزان کاهش عملکرد دانه 38 درصد در تنش متوسط و 46 درصد در تنش شدید نسبت به تیمار عدم تنش بود. کاربرد 4/0 میلی مولار اسید سالیسیلیک موجب بهبود صفات فوق بخصوص در ژنوتیپ Williams شد. افزایش فواصل آبیاری و کاربرد اسید سالیسیلیک بویژه در غلظت 4/0 میلی مولار موجب افزایش میزان غلظت اسید های آمینه لیزین و متیونین شد. بیشترین میزان لیزین در ژنوتیپ Williams در شرایط تنش شدید و بیشترین میزان متیونین در ژنوتیپ D42XI9 در شرایط تنش متوسط مشاهده شد. بیشترین فعالیت آنزیم های پلی فنل اکسیداز در ژنوتیپ D42XI9 و بالاترین میزان فعالیت آنزیم گلوتاتیون رداکتاز در ژنوتیپ Williams در شرایط تنش کم آبی شدید مشاهده گردید و محلول پاشی با اسید سالیسیلیک (4/0 میلی مولار) موجب افزایش فعالیت این آنزیم ها در شرایط بدون تنش و در شرایط تنش خشکی شد. افزایش شدت تنش موجب افزایش غلظت تری هالوز شد. اما تاثیر تنش بر میزان تری هالوز در ژنوتیپ Williams بیشتر از سایر ژنوتیپ ها بود. با کاربرد اسید سالیسیلیک میزان تری هالوز در همه ژنوتیپ ها افزایش یافت، غلظت موثر اسید سالیسیلیک برای افزایش تری +هالوز، 8/0 میلی مولار بود. تشدید تنش و کاربرد اسید سالیسیلیک موجب افزایش تجمع فلاونویید در همه ژنوتیپ ها و به خصوص در ژنوتیپ  L17 شد. در این بررسی ژنوتیپ Williams  به دلیل فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدانی بهتر و  عملکرد دانه بیشتر نسبت به سایر ژنوتیپ ها (12 درصد عملکرد دانه بیشتر نسبت به ژنوتیپ L17 و 6 درصد نسبت به ژنوتیپ D42XI9) حساسیت کمتری به تنش خشکی نشان داد و کاربرد اسید سالیسیلیک در شرایط بدون تنش و تنش موجب افزایش عملکرد دانه در ژنوتیپ های سویا شد.