واکاوی نقش دولت و سرمایه در تولید فضای شهری دوره معاصر- با تاکید بر شهر زنجان

کیفیت سکونت در شهرها ارتباط مستقیم با کیفیت فضاهای شهری دارد. تعیین کننده کیفیت فضای شهری به عوامل و نیروهای تولید فضا بستگی دارد. علی رغم توسعه دانش شهرسازی و معماری در دوره معاصر، کیفیت سکونت در شهرها چندان مطلوب به نظر نمی رسد. دولت و سرمایه در ارتباطی تنگاتنگ و هم آهنگ و هم آوا با یکدیگر از مهم ترین عوامل تولید فضای شهری دوره معاصر از جمله شهر زنجان محسوب می گردند. تولید فضا در دوره معاصر شهر زنجان عمدتا در قالب طرح های آماده سازی زمین صورت گرفته است. یافته های پژوهش نشان می دهد طی این دوره بالغ بر 94 درصد از کل اراضی آماده سازی شده به وسیله دخالت مستقیم دولت و یا تعاونی های متعلق به کارکنان دولت انجام شده است. آماده سازی زمین توسط دولت، شرایط رانت زمین و ایجاد ارزش افزوده از این طریق را فراهم نموده و حوزه زمین و مسکن را به محل مطمینی برای بازتولید سرمایه تبدیل نموده است. این امر گویای نقش بلامنازع دولت و سرمایه در تولید فضای شهری زنجان است.روش تحقیق در مقاله حاضر، بر اساس هدف پژوهش و از این جهت که ماهیت موضوع از نوع متغیرهای غیرقابل اندازه گیری و کمیت ناپذیر بوده و داده های مورد بررسی نیز اسناد، داده های متنی و آماری می باشند، از نوع کیفی انتخاب شده است. بر این اساس روش انجام مطالعه توصیفی (پس رویدادی)- تحلیلی است. برای تحلیل نیروهای تاثیر گذار بر جریان تولید فضای شهری از مدل «چند موضوع -چندبازیگر مکتور» استفاده شده و برای ارزیابی میزان انسجام و در همتنیدگی فضایی شهر، ضریب همپیوندی در سطح فراگیر و محلی و همچنین ضریب عمق به کار گرفته شده است.کلید واژه ها: تولید فضا، دولت، سرمایه، فضای شهری، شهر زنجان