فراتحلیل کیفی پژوهش های بین المللی انجام شده در زمینه تاب آوری کسب وکار

هدف این مقاله گردآوری و دسته بندی مفاهیم مرتبط با «تاب آوری کسب و کار» از طریق بررسی جامع وجه مشترک ادبیات «تاب آوری»، با حوزه های «کسب و کار» و «کارآفرینی» است. بررسی پژوهش های انجام شده در این زمینه نشان می دهد که به «تاب آوری کسب و کار» از منظرهای متفاوتی نگریسته شده است. دسته بندی های متفاوتی توسط نویسندگان در ادبیات پیشنهاد شده است، که ناظر به تعاریف متفاوت و گاه متناقضی است. به علاوه، پژوهش گران این مفهوم را دارای وجوه و سطوح مختلفی می دانند. این مقاله با بررسی دقیق تر این مفهوم، به نتایج نظری و کاربردی مشخصی در پژوهش های کارآفرینی منجر خواهد شد.

در این پژوهش، با استفاده از روش فراتحلیل کیفی (QMA)، مجموعه ای از پژوهش ها در مورد تاب آوری بررسی شده است. جستجویی بین سال های 2000 تا 2020 انجام شده و حدود 10,500 مقاله حاوی واژه "تاب آوری" پیدا شده است. سپس با حذف مقالاتی که عنوان آن ها شامل واژه های مرتبط با کسب و کار نبود، تعداد 1,260 مقاله برای تحلیل بیشتر باقی ماندند. در مرحله بعد، گروهی از مقالات برای تحلیل دقیق تر انتخاب شدند و پس از بررسی دقیق، 85 مقاله برای تحلیل کیفی و کدگذاری انتخاب شدند. مراحل بعدی شامل ارزیابی مطالعات اولیه، فراهم کردن داده ها، تجزیه و تحلیل و اعتبارسنجی بودند.

نتایج نهایی تجزیه و تحلیل در سه بخش اصلی ارایه شده است. ابتدا تعاریف تاب آوری در شش گروه دسته بندی شدند. سپس مفاهیم مشابه تاب آوری بر اساس زمان وقوع بحران در چهار گروه طبقه بندی شدند. در نهایت، شبکه ای از مضامین مرتبط با تاب آوری کسب و کار توسعه یافت که دارای هشت شاخه اصلی است. تعاریف تاب آوری در این شبکه به سه دسته کلی تقسیم می شود: «کسب و کار باقی مانده پس از وقوع بحران»، «کسب و کاری که پس از وقوع بحران به سطح عملکرد پیش از آن بازگردد» و «کسب و کاری که پس از وقوع بحران عملکرد خود را به سطح بالاتری ارتقا داده است». همچنین، تاب آوری در چهار سطح «اقتصادی-منطقه ای»، «اجتماعی»، «کسب و کار» و «کارآفرین» دسته بندی شده است. علاوه بر این، برای تاب آوری سه رویکرد اصلی «مهندسی»، «بوم شناختی» و «تطبیقی» ذکر شده است. از منظری دیگر، برخی معتقدند تاب آوری در هر نقطه از زمان قابل ارزیابی است، اما برخی دیگر یک بازه زمانی را برای ارزیابی تاب آوری لازم می دانند.

در نتیجه این پژوهش، مشخص شد که غنای ادبیات تاب آوری کسب و کار در سطوح فردی و کسب و کار بالا، اما در سطح کلان پایین است. همچنین به نظر می رسد ادغام رویکردهای بوم شناختی و انطباقی با رویکرد مهندسی کمک قابل توجهی به ادبیات خواهد کرد. در مورد اصطلاحات و تعاریف مختلف، باید توجه داشت که می توان تمامی تعاریف را در دو دوگانه «فعال- منفعل» و «جاذب- انطباقی» دسته بندی نمود. بنابراین پیشنهاد می شود در استفاده از واژه ها و تعاریف متعددی که در ادبیات رایج است، تجدید نظر شود.