تحلیل مساله اختلاف ادیان در منظر إبن عربی و مولوی براساس رویکرد بینامتنیت

هدف اصلی در این پژوهش مقایسه عقیده إبن عربی و مولوی درباره مساله اختلاف ادیان باتوجه به فصل 66 کتاب فتوحات مکیه إبن عربی با عنوان «در معرفت سر شریعت، ظاهرا و باطنا، و در معرفت آن اسم الهی که شریعت را به وجود آورده است» و داستان «آن پادشاه جهود که نصرانیان را می کشت» براساس رویکرد بینامتنیت بوده است. بینامتنیت نه تنها در ساختار و پیرنگ داستان ها بلکه در اندیشه و محتوای متون نیز می تواند وجود داشته باشد. ادیان ابراهیمی (یهودیت، مسیحیت و اسلام) ریشه ای سامی دارند؛ در طول تاریخ نیز با یکدیگر امتزاج داشته اند. إبن عربی و مولوی نیز معاصر یکدیگرند و احتمال تاثیرپذیری مولوی از إبن عربی قابل تامل است، بنابراین وجود رابطه بینامتنیت در این متون، در سطح اندیشه و محتوا امکان پذیر است. برای نیل به این منظور روایت إبن عربی برای تبیین مساله اختلاف ادیان با روایت مولوی برای بیان همین مضمون مقایسه شد. براساس این پژوهش می توان گفت إبن عربی و مولوی در مساله اختلاف ادیان با هم، هم عقیده هستند. هر دو معتقدند ادیان در اصل و اساس یکی هستند و اختلافی ندارند و اگر اختلافی در ادیان به چشم می خورد تنها در صورت و ظاهر امر است. آن ها اختلاف ادیان و تفرقه افکنی در میان امت را نتیجه ظلم افراد منفعت طلب می دانند.