ارزشگذاری اقتصادی کارکردهای دارویی و علوفه ای در تیپ های گیاهی مرتع جلمبادان، شهرستان جوین

مراتع تولیدات و خدمات متنوعی برای بهره برداران ایجاد می کنند اما در حال حاضر برداشت علوفه الویت اول بهره برداری از مراتع به شمار می رود. توجه به انواع خدمات ارایه شده توسط مراتع و تعیین ارزش اقتصادی این خدمات به مدیران در بهبود برنامه ریزی و مدیریت بهینه، ایجاد اشتغال و افزایش سطح درآمد بهره‎برداران کمک می کند. هدف از تحقیق حاضر بررسی ارزش اقتصادی و مقایسه درآمد کارکرد علوفه ای و دارویی مرتع جلمبادان شهرستان جوین است.

جهت تعیین محدوده های همگن از لحاظ پوشش گیاهی به منظور مطالعه دقیق تر و آسان تر پارامترهای مختلف مربوط به تولید مرتع اقدام به تیپ بندی گردید. سپس لیست فلورستیک تیپ‎های گیاهی تهیه شد. نمونه برداری از پوشش گیاهی در منطقه معرف هر تیپ گیاهی با استفاده از شش ترانسکت 50 متری و پلات 1×2 مستطیل شکل انجام شد و تعداد پلات ها بر اساس فرمول کوکران 368 عدد برآورد شد. جهت محاسبه تولید سالانه گیاهی در سطح تیپ های مرتعی از روش مضاعف استفاده شد. بر این اساس در تمام پلات ها میزان علوفه تولیدی بر اساس مشاهده تخمین زده شده است، هم زمان در  25 درصد ازپلات ها گیاهان علوفه ای در سطح پلات قطع شد. در این تحقیق حد مجاز بهره برداری 50 درصد در نظر گرفته شده است. برآورد تولید گیاهان دارویی با توجه به اندام مصرفی آن ها متفاوت است. بنابراین پس از شناسایی گیاهان دارویی و اندام مورد استفاده ی آن ها روش مناسب برآورد تولید انتخاب گردید. جهت برآورد اقتصادی تولید علوفه از روش هزینه جایگزین استفاده گردید. از این رو گیاه جو به‎عنوان محصول جایگزین انتخاب گردیده است. جهت تعیین ارزش اقتصادی گیاهان دارویی منطقه از روش قیمت بازار استفاده شد.

شش تیپ گیاهی و 119 گونه گیاهی در منطقه مورد مطالعه شناسایی شد. نتایج نشان داد علوفه تولیدی در کل سطح مرتع 1180 تن و علوفه قابل دسترس 590 تن بوده و هر هکتار از مرتع جلمبادان به طور متوسط پتانسیل تولید 144 کیلوگرم علوفه را دارد. ارزش اقتصادی علوفه قابل دسترس در کل سطح مرتع برابر 805 میلیون و 775 هزار تومان و در هر هکتار مرتع  98 هزار و 241 تومان است. همچنین پتانسیل تولید گیاهان دارویی  برابر 256 تن در کل مرتع و ارزش اقتصادی آن برابر با 2 میلیارد و 845 میلیون تومان در سال 1399 در کل سطح مرتع مورد مطالعه است. درآمد گیاهان دارویی پس از کسر هزینه های برداشت در سال 1399 برابر 1 میلیارد و 440 میلیون تومان شد. درآمد هر هکتار مرتع بر اساس کارکرد گیاهان دارویی و صنعتی 175٫672 تومان برآورد شده است. نتایج نشان می دهد درآمد حاصل از بهره برداری از گیاهان دارویی و صنعتی 78/1 برابر بیشتر از بهره برداری از گیاهان علوفه ای است.

بهره برداری از گیاهان دارویی فعالیتی با ارزش اقتصادی بالا است و منبع درآمد خوبی برای مرتع داران و بهره برداران از مرتع است. علاوه بر برداشت علوفه به عنوان یک منبع درآمد برای مرتع داران می توان از برداشت گیاهان دارویی و فراوری آن ها جهت بهره برداری حداکثر از مراتع و کاهش خسارت به آن ها استفاده کرد.