مرور عوارض جانبی واکسن های کووید-19: یک مرور روایتی

با توجه به شیوع پاندمی بیماری کوید-19، تا ژانویه ی 2021، مجوز اضطراری مصرف به 9 واکسن مختلف در نقاط مختلف جهان اعطا گردیده است. هدف از مطالعه حاضر بررسی عوارض جانبی واکسن های کوید-19 می باشد.

در این مطالعه برای بررسی مقالات موجود، جستجو در پایگاه های داده های ملی و بین المللی pubmed و google scholar، Scopus، Web of Science، Sid وMagiran با کلیدواژه های کوید-19، واکسن، عوارض جانبی و ایمنی انجام شد. بازه زمانی جستجو از 2010 تا 2012 بود.

در مجموع، 196 مقاله مرتبط بازیابی شد. پس از حذف موارد نامرتبط و تکراری و اعمال معیارهای ورود و خروج به مطالعه، در نهایت 16 مقاله وارد مطالعه شدند.عوارض و مشخصات کلی گزارش شده در کارآزمایی های بالینی  واکسن های مختلف به تفکیک بررسی شد.عوارض گزارش شده واکسن ها عموما درد در محل تزریق، خستگی عمومی، سر درد، تب و درد عضلانی بود.عوارض جانبی خفیف تا متوسط در واکسن آکسفورد- استرازنیکا بیشتر از واکسن های دیگر گزارش شده بود. واکسن سینوفارم به عنوان کم عارضه ترین واکسن شناخته شد.

سیاست گذاران سیستم بهداشت و درمان باید توجه ویژه ای به آموزش های عمومی به مردم در مورد عوارض مختلف واکسن ها داشته باشند و همواره در مراکز واکسیناسیون یک پزشک و یا کادر درمانی متخصص حضور داشته باشند.