روشنفکران ایرانی و مساله غرب: مورد پژوهی شایگان و عنایت

از قرن نوزدهم تاکنون، مواجهه با غرب و مظاهر تمدنی آن، اصلی ترین مساله روشنفکران و نخبگان غیرغربی بویژه در جهان اسلام می باشد. نوع و ماهیت پاسخ از دلایل تعین بخش گفتمان های مختلف در جهان اسلام بوده است. در این پژوهش، با تمرکز بر آرای شایگان و عنایت، این پرسش مورد ارزیابی قرار گرفته که  غرب چه نقش و جایگاهی در گفتمان روشنفکری ایرانی داشته؟ فرضیه تحقیق آن بوده که، غرب یکی از اصلی ترین پروبلماتیک هایی بوده که مورد توجه انتقادی و چندسویه شایگان و عنایت قرار گرفته و رویکرد این دو با وجود اشتراکات متعدد دارای وجوه متمایز و خاصی می باشد. یافته ها نشانگر آن است که عنایت و شایگان در مواجهه با پدیده غرب به جای ستیزش و تعارض بر نقادی مستمر، شناخت عمیق و دوسویه و لزوم بازشناسی خود و حصول سطح مطلوبی از پیشرفت تاکید دارند. در نوع نگاه به غرب، با توجه به دغدغه ها و علایق مشترک شان، برخی از وجوه تشابه عبارتند از: اهمیت شناخت واقع بینانه تر پدیده غرب و میراث آن؛ طرح دیدگاه های انتقادی و آگاهی از تطورات و تکامل تاریخی خود و دیگری و لزوم بازشناسی و حفظ ارزش های سنتی و هویتی خود؛ و وجوه تمایز عبارتند از: یکنواختی وثبات فکری و اعتدال عنایت در مواجهه با پدیده غرب در مقابل چرخش های اندیشه ای پیچیده شایگان و گذار از ضدیت به همزیستی و تعامل گرایی. رویکرد مقاله تحلیلی-مقایسه ای و روش جمع آوری داده ها اسنادی و کتابخانه ای بوده است.