بررسی ویژگی های مورفولوژیکی، آناتومیکی و بیوشیمیایی گیاه دارویی چوچاق (Eryngium caucasicum Trautv.)

Eryngium caucasicum (چوچاق) از خانواده Apiacea بومی نواحی شمالی ایران با خاصیت دارویی و غذایی قابل توجهی است. در این پژوهش ویژگی های مورفولوژیکی و آناتومیکی برگ ، دم برگ، ساقه و ریشه چوچاق با میکروسکوپ نوری، همچنین میزان فنل، فلاونویید، فعالیت آنتی اکسیدانی با استفاده از دستگاه اسپکتروفوتومتر و آنالیز ترکیبات اسانس بخش هوایی با استفاده از دستگاه GC و GCMS ارزیابی شد. بررسی ها نشان داد مزوفیل برگ های گیاه دو لپه ای چوچاق در دو طرف ناحیه فوقانی و تحتانی برگ زیر اپیدرم از پارانشیم نردبانی و در مرکز پارانشیم اسفنجی وجود دارد. همچنین آرایش مشخص بافت مکانیکی کلانشیم، به ویژه در برگ ها، چین و چروک های مشخص در کوتیکول برگ نیز دیده می شود. ساقه و دمگل دارای شیارهای طولی و سلول های کلانشیم هستند. آیرانشیم در ساقه و ریشه وجود دارد، ولی اسکلرانشیم در هیچ یک از قسمت های مورد مطالعه گیاه دیده نشد. ذرات اگزالات کلسیم و کانال هال های ترشحی در تمام قسمت های مورد مطالعه مشاهده شد. اندام هوایی چوچاق دارای 9/53 میلی گرم درگرم ماده خشک فلاونویید، 79/48 میلی گرم در گرم ماده خشک فنل و 97/62 درصد فعالیت آنتی اکسیدانی بود. میزان اسانس استخراج شده از اندام های هوایی 37 درصد و عمده ترین ترکیبات موجود در اسانس شامل Piperitone (78/48 درصد)، ß-Sesquiphellandrene (64/12 درصد)، (Z)-Falcarinol (85/7 درصد) و (Z)-ß-Farnesene (36/6 درصد) بود.