تجلی «جایگاه اهل بیت(ع)» در نگاره های دوره های ایلخانی و تیموری

هنر شیعی، هنری توحیدی است که با تاکید بر دو اصل امامت و عدالت در حیطه هنر اسلامی قرار می گیرد. برخی تشکیل حکومت صفویه را زمینه ساز پیدایی این هنر در نظر گرفته و این دوره را سرآغاز هنر شیعی دانسته اند، ولی باید گفت شیوع هنر شیعی در ایران در یک روند تدریجی از عصر ایلخانیان آغاز شده و در عصر تیموری رواج و تداوم یافته و در عصر صفوی تثبیت شده است. وجود گرایش های شیعی در میان ایرانیان، مضامین و عناصری از باورهای شیعی در نگارگری تجلی نموده و باعث حضور چهره پیامبر(ص) و اهل بیت(ع) در نگاره ها شده است. هدف این تحقیق شناسایی ویژگی های بصری «جایگاه اهل بیتb» در نگارگری دوره های ایلخانی و تیموری و ارتباط آن ها با اصول مذهب شیعه است. بر اساس مطالعات کتابخانه ای و به روش توصیفی تحلیلی و با رویکرد تطبیقی، نگاره های دوره های ایلخانی و تیموری از بعد باورهای شیعه و چگونگی تصویرسازی و تحلیل عناصر زیبایی شناسی و نمادین آن ها بررسی شده اند. یافته ها نشان می دهد تصویرسازی نسخه هایی با مضامین شیعی و به ویژه اهل بیت(ع) همواره تحت تاثیر تفکر مذهبی هنرمندان و حامیان آن ها در دوران مختلف بوده است. چنان که در بیشتر نگاره های شیعی دوره ایلخانی از شیوه واقع گرایانه برای نمایش مولفه های بصری استفاده شده و گاه در آن ها نمادهای صریح و ساده ای نیز بروز کرده است، اما در دوره تیموری با افزایش گرایش های شیعی سعی شده با اجتناب از واقع گرایی و ورود به عرصه نمادگرایی، مضامین و شخصیت های شیعه را همان گونه که در مذهب شیعه انعکاس یافته، به تصویر درآیند و به این طریق بسترهای رشد عناصر نمادین نگاره های شیعی دوره صفوی فراهم شد.