تحلیل شجره و برآورد برخی پارامترهای جمعیتی گوسفندان سنجابی ایستگاه مهرگان

تنوع ژنتیکی ظرفیت جمعیت را برای پاسخگویی به انتخاب و پیشرفت ژنتیکی تعیین می کند. برای ارزیابی برنامه های اصلاح نژادی انجام شده روی یک جمعیت و تصمیم گیری برای ادامه آن، ارزیابی تنوع ژنتیکی آن جمعیت ضروری است. لذا هدف از این پروژه بررسی تنوع ژنتیکی و برآورد پارامترهای جمعیتی گوسفندان سنجابی بر اساس تجزیه و تحلیل اطلاعات شجره نامه آنها بود.

اطلاعات مورد استفاده شامل شماره حیوان، شماره پدر، شماره مادر، جنسیت و تاریخ تولد 2067 راس گوسفند خالص سنجابی بود که در طی سال های 1387 تا 1402 در ایستگاه مهرگان جمع‎آوری شده بود. تجزیه و تحلیل شجره‎نامه بر روی کل جمعیت یا یک جمعیت مرجع به منظور تخمین پارامترهایی مانند ضرایب همخونی، میزان افزایش همخونی، اندازه جمعیت موثر، فاصله نسلی، تعداد موثر افراد بنیان‎گذار و تعداد موثر اجداد انجام شد.

فاصله نسلی و متوسط رابطه خویشاوندی به ترتیب برابر با 2/87 سال و 0/43 درصد برآورد شد. میانگین همخونی در کل جمعیت مورد مطالعه برابر با 0/48 درصد محاسبه شد که بیانگر سطح پایین همخونی در این جمعیت بود. روند تغییرات همخونی در طی سال های مورد مطالعه به صورت نامطلوبی افزایشی بود. اندازه موثر جمعیت با استفاده از افزایش همخونی فردی و روش حداکثر تعداد نسل برابر با 260/86 راس برآورد گردید. اندازه موثر افراد بنیان گذار برابر با 272/60 راس برآورد شد که بیانگر مشارکت متوازن حیوانات جمعیت پایه در تولید مثل بود. تعداد موثر افراد بنیانگذار (fe) و تعداد موثر اجداد (fa) به ترتیب برابر با 109 و 100 راس بود. نسبت fe/fa برابر با 1/09 محاسبه شد که بیانگر اثر کم تنگناهای ژنتیکی بود. 50 درصد از کل تنوع ژنتیکی توسط 38 راس از اجداد تاثیرگذار به‎وجود آمده است که بیانگر مشارکت متعادل اجداد در ایجاد تنوع ژنتیکی افراد نسل بعد بود.

نتایج به‎دست آمده از این تحقیق نشان داد که با وجود جمعیت کم و بسته بودن آن، تنوع ژنتیکی نسبتا بالایی میان گوسفندان ایستگاه وجود دارد. از آنجا که از دست دادن تنوع ژنتیکی و افزایش هموزیگوسیتی منجر به کاهش تولید و عملکرد خواهد شد، لازم است با بررسی تنوع ژنتیکی و اتخاذ تصمیماتی جهت حفظ آن، از کاهش تنوع ژنتیکی و اثرات سوء آن در آینده جلوگیری کرد.