تصمیم گیری در مورد موانع ایجاد مزارع اشتراکی با رویکرد دستیابی به اهداف توسعه پایدار

بر اساس اهداف توسعه پایدار، سیستم اجتماعی-اقتصادی جدیدی پدید آمده است که به اقتصاد اشتراکی معروف است. اقتصاد اشتراکی منابع را بین افراد به اشتراک می گذارد و به کاهش اثرات منفی محیطی و اجتماعی و کاهش هزینه ها کمک می کند. همچنین، بخش کشاورزی در ایران مستعد پایداری منفی است. از این رو، لازم است راهبردهایی جهت ترویج و اجرای اقتصاد اشتراکی در حوزه کشاورزی مورد توجه قرار گیرد. این مطالعه به دنبال شناسایی و تحلیل موانع اجرای اقتصاد اشتراکی در حوزه کشاورزی در فلات مرکزی ایران است.

روش پژوهش حاضر توصیفی- پیمایشی و از نظر هدف، کاربردی است. نمونه آماری این پژوهش 15 نفر از خبرگان و کشاورزان نمونه حوزه کشاورزی اشتراکی در فلات مرکزی ایران می باشد که بر اساس نمونه گیری قضاوتی انتخاب شدند. در این پژوهش، ابتدا بر اساس مرور ادبیات تحقیق، موانع ایجاد مزارع اشتراکی شناسایی شدند. سپس بر اساس نظر خبرگان، موانع شناسایی شده بومی سازی و درخت تصمیم گیری تشکیل داده شد. در ادامه، ماتریس های مقایسه های زوجی در هر سطح درخت تصمیم گیری تشکیل شده و در نهایت اقدام به رتبه بندی و اولویت بندی موانع با استفاده از روش فرایند تحلیل سلسله مراتبی (AHP) و نرم افزار اکسپرت چویس گردید.

بر اساس نتایج پژوهش، موانع پیاده سازی مزارع اشتراکی در فلات مرکزی ایران به‎ترتیب در چهار گروه موانع اقتصادی، موانع اجتماعی، موانع فنی و موانع ذینفعان اولویت بندی شدند. همچنین براساس نتایج، به ترتیب هزینه سرمایه، کمبود مشوق ها، کمبود تمایل به تغییر، فقدان وجود فناوری و کمبود سکوهای ارتباطی مهمترین موانع فرعی پیاده سازی مزارع اشتراکی در فلات مرکزی ایران هستند.

براساس نتایج پژوهش و اولویت بندی موانع اصلی و فرعی پیاده سازی مزارع اشتراکی، موانع اقتصادی و به طور خاص، هزینه سرمایه، مهمترین مانع پیاده سازی موفق مزارع اشتراکی در فلات مرکزی ایران است. از این رو، پیشنهاد می گردد، مدل های درآمدزایی و محاسبه نرخ بازگشت سرمایه، قبل از شروع فرایند کشاورزی اشتراکی به دقت محاسبه و برآورد شود و برای شرکا تبیین گردید. همچنین، باتوجه به اهمیت مانع کمبود مشوق ها، پیشنهاد می گردد به منظور تروجی فرهنگ کشاورزی اشتراکی و پیاده سازی موفق آن، انگیزه های مادی (مانند حمایت های مالی و ارایه تسهیلات) و انگیزه های معنوی (مانند تقدیر از کسب و کارهای موفق کشاورزی اشتراکی و تقویت انگیزه های اجتماعی) بیشتر مورد توجه قرار گیرند.