ظرفیت شناسی دیپلماسی و برندسازی ملی هنر معاصر اسلامی در خاورمیانه

هنر معاصر اسلامی به مثابه یک ابزار قدرتمند برای توانمندسازی و برندسازی نرم ملت های خاورمیانه در حال تطور و تکامل است. این رویکرد هنری ریشه در میراث جهانی اسلام  داشته و به شیوه های نوین و گاه انتقادی میراث فرهنگی غنی و خلاقیت اسلامی را عرضه می کند. این مطالعه به بررسی استراتژی های بازیگران اصلی هنری در خاورمیانه بر پایه خوانش و تحلیل سیاست های اصلی، مضامین، رویدادها و سازمان های فعال در ترویج هنر معاصر اسلامی می پردازد. همچنین این جستار، تصویری را که هنر معاصر اسلامی برای مسلمانان به عنوان یک امت و یک ملت بزرگ در جهان، از منظر مفاهیم قدرت نرم و برندسازی ملی بر می سازد، بررسی می کند.
روش شناسی پژوهش حاضر یک روش ترکیبی است؛ بدین معنا که از سه چهارچوب مفهومی و رویکردهای مختلف در تحلیل و بررسی مطالب خود بهره می گیرد. تجزیه و تحلیل داده ها بر مبنای نظریه قدرت نرم جوزف نای، و به طور خاص خوانش  الکساندر ال وو وینگ از این نظریه  صورت گرفته است. برندسازی ملی یکی دیگر از مفاهیم کلیدی روش شناختی این جستار است، که با بهره گیری از مفاهیم مطرح شده توسط کیت دینی صورت می گیرد. همچنین در این مطالعه به عنوان یک ابزار رتبه بندی جامع از شاخص های  برندسازی ملی سیمون انهولت (NBI)، که گزارش های سالانه شاخص قدرت نرم جهانی Brand Finance (GSPI)I بر پایه آن صورت می گیرد، استفاده شده است. این شاخص ها قدرت نرم و برند ملی یک کشور را در چشم انداز جهانی اندازه گیری می کنند.
نتایج این مطالعه نشان می دهد که ترکیه، ایران، امارات متحده عربی و عربستان سعودی بازیگران کلیدی ترویج هنر معاصر اسلامی در منطقه هستند و از پتانسیل های این هنر برای تقویت قدرت نرم و برندسازی ملی خود در گفتمان های مختلف بهره می برند. توسعه هنر معاصر اسلامی، می تواند کلیشه ها و تصورات غلط در مورد اسلام و پیروان آن را بازآرایی کند و درک  عمیق تری از فرهنگ متنوع و پر جنب و جوش جهان اسلام عرضه نماید. از سوی دیگر، رویکردهای انتقادی، که هسته اصلی هنر معاصر است، می تواند قدرت نرم ملت ها را در دیپلماسی فرهنگی بر پایه سبک زندگی مردم یک ملت به چالش بکشد. همانطور که جهان به طور فزاینده ای به هم پیوسته تر می شود، نقش هنر معاصر اسلامی در فضاهای دیپلماسی عمومی و برندسازی ملی نه تنها رشد خواهد کرد بلکه ابزاری موثر و مهم  در شکل دادن به ادراکات جهانی و تقویت تبادل فرهنگی در سال های آینده از منطقه خاورمیانه خواهد بود.