مفهوم خرد مینوی در حکمت ایران باستان (با نظر به دادستان مینوی خرد)

مفهوم «خرد» در متون پهلوی دارای مراتب و درجات مختلفی است؛ چنانکه گاه سخن از خردی به میان می آید که اکتسابی است و نسبت به مرتبه فردی تعالی ندارد و گاه خرد فطری و ذاتی در نظر است که حقایق را شهودا می بیند و گاهی هم به بالاترین درجه خرد، خرد مینوی متعلق به اورمزد اشاره می شود. متن پهلوی دادستان مینوی خرد که زبان و بیانی حکمی و عرفانی دارد، به ویژه بر «آسن خرد» (خرد فطری، ذاتی، مطبوع) و «مینوی آسن خرد» یا به طور خلاصه «مینوی خرد» تاکید می ورزد و خویشکاری های این مینو را در نسبت با اورمزد و جهان منوگ و گتیگ برمی شمارد. این نوشتار با اتخاذ نظرگاه حکمت و عرفان اسلامی و با رجوع به متن فارسی میانه مینوی خرد، تاملاتی چند راجع به مفهوم خرد مینوی و چیستی و کیستی مینوی خرد طرح می کند و مطابقت آن را با سپنته مینیوی گاهانی نشان می دهد.