ارزیابی و اولویت بندی ریسک سدها با استفاده از روش ترکیبی DEMATEL-ANP

سدها علاوه بر منافع اجتماعی بسیاری که دارند امکان دارد با گذشت زمان نیز خطرات اجتماعی، اقتصادی، زیست محیطی و فنی مدیریتی را داشته باشند. سد پدیده عظیمی درطبیعت محسوب می گردد و اثرات آن بر روی محیط زیست به صورت گسترده است. یکی از مسایلی که می باید در زمان بهره برداری سدها موردبررسی قرار می گیرد، آثار زیست محیطی منفی در منطقه احداث سد است. از اثرات زیست محیطی منفی برای سدها به عنوان مثال می توان به رسوب گذاری در مخزن و دریاچه سد، تشدید فرسایش در اراضی پایین دست، شورشدن اراضی کشاورزی به علت بالاآمدن سطح آب های زیرزمینی اشاره کرد. اثرات ریسک های نام برده شده برای سدسازی، ممکن است جبران ناپذیر باشد. این پژوهش، با هدف ارزیابی اثرات ریسک های چهار معیار اجتماعی، اقتصادی، فنی مدیریتی و زیست محیطی متاثر از احداث سد ها بر حوضه آبخیز موردبررسی قرار گرفته است. تصمیمات مربوط به مدیریت این سدها نیازمند شناخت خطرات و ریسک های موجود در سد و اولویت بندی آن هاست. استفاده از روش های تصمیم گیری چندشاخصه ای، ابزار مناسبی برای ارزیابی ریسک های مختلف در این سدها می باشد. در این مقاله از روش ترکیبی دیماتل- فرایند تحلیل شبکه ای، جهت شناسایی روابط بین معیارها و زیرمعیارهای ریسک و اولویت بندی آن ها استفاده شده است. بنابراین، چهار معیار و 42 زیرمعیار برای ارزیابی ریسک های سه سد طالقان، ماملو و لار به روش فرایند تحلیل شبکه ای استفاده شده و نتایج نشان می دهد که سد طالقان در اولویت اول ریسک قرار دارد و زیرمعیار اشتغال، مربوط به معیار اقتصادی، با وزن 0720/0 دارای بیش ترین ریسک و زیرمعیار تملک اراضی، مربوط به معیار فنی مدیریتی با وزن 0029/0 دارای کم ترین ریسک نسبت به کل زیرمعیارها می باشد. هم چنین با انجام تحلیل حساسیت بیش ترین حساسیت نسبت به افزایش و کاهش 50 درصدی وزن معیار اقتصادی و کم ترین حساسیت نسبت به افزایش و کاهش 30 درصدی وزن معیار فنی مدیریتی می باشد.