ارزیابی کارایی مدل های اپیدمیولوژیکی مختلف در پیش بینی روند پیشرفت بیماری لکه نواری جو ناشی از Pyrenophora graminea در استان خوزستان، ایران

به منظور ارایه مدل های مناسب برای پیش بینی روند پیشرفت زمانی بیماری لکه نواری جو ناشی از Pyrenophora graminea بررسی های اپیدمیولوژیکی در قالب آزمایش مزرعه ای در دو سال زراعی 99-1398 و 1400-1399 انجام شد. پیشرفت زمانی بیماری در پنج رقم (زهک، نیمروز، اکسین، نوروز و ایذه) جو و در قالب طرح بلوک کامل تصادفی با چهار تکرار در ایستگاه تحقیقاتی گلستان در استان خوزستان اجرا و از مدل های شناخته شده اپیدمیولوژیکی مانند مونومولکولار، لوجستیک، لوگ- لوجستیک، گمپرتز و ویبل برای ارزیابی روند پیشرفت بیماری استفاده شد. نتایج نشان داد در تمامی ارقام مدل لوگ- لوجستیک به عنوان مناسب ترین مدل در توصیف پیشرفت زمانی می باشد. به منظور تعیین میزان خسارت ناشی از بیماری لکه نواری جو، وزن هزار دانه، عملکرد محصول و سطح زیر منحنی پیشرفت بیماری (AUDPC) در طول فصل رشد، اندازه گیری شد. نتایج نشان داد که مدل انتگرالی با استفاده از AUDPC به عنوان متغیر مستقل و درصد خسارت به عنوان متغیر وابسته در رقم نوروز (L = 33.241+0.0002AUDPC) می تواند 50 درصد تغییرات AUDPC در برابر خسارت را توجیه نماید. در مدل چند متغیره، شدت بیماری در زمان های مختلف به عنوان متغیر مستقل و میزان عملکرد به عنوان متغیر وابسته در نظر گرفته شد و این مدل کارایی بالایی در تخمین میزان عملکرد داشت. همچنین شدت بیماری در مراحل ابتدای ظهور علایم بیماری و بعد از خوشه دهی در تخمین عملکرد نسبت به سایر مراحل فنولوژیکی، از اهمیت بالاتری برخوردار می باشد و مدل چند متغیره (Y = 4836.17 - 38.51X1- 33.78X7+ 16.83X28- 26.56X35) توانست بیش از 90 درصد تغییرات شدت بیماری در برابر عملکرد را توجیه نماید.