واکنش جوانه زنی بذر دو گونه ی وحشی گلرنگ (Carthamus oxycanthus و Carthamus glaucus) در پاسخ به دما و پتانسیل آب در طی پس رسی

گونه های وحشی گلرنگ دارای درجات مختلفی از خواب فیزیولوژیکی غیر عمیق هستند که این موضوع بر قابلیت جوانه زنی بذرها تحت شرایط محیطی مختلف اثرگذار است. پس رسی (ذخیره سازی خشک) بذرهای دارای خواب فیزیولوژیک غیر عمیق می تواند از طریق رفع خواب بذر، قابلیت جوانه زنی آن ها را افزایش دهد. همچنین، مشخص شده است که با توجه به طول دوره پس رسی، پاسخ جوانه زنی برخی گونه ها به دما و پتانسیل آب تغییر می کند. گونه های وحشی گیاهان به واسطه کاربرد آن ها به عنوان منابع ژنتیکی در برنامه های به نژادی از اهمیت بالایی برخوردار می باشند. از طرفی، شناخت خصوصیات و نیازهای جوانه زنی آن ها تحت شرایط محیطی مختلف منجر به تسهیل در تکثیر و حفظ این منابع ژنتیکی ارزشمند می شود. بنابراین، پژوهش حاضر به منظور بررسی پاسخ جوانه زنی بذرهای گونه های وحشی گلرنگ به دما و پتانسیل آب در طی زمان های مختلف پس رسی انجام شد.

در این مطالعه بذرهای دو گونه وحشی Carthamus oxycanthus و Carthamus glaucus به مدت 0، 2، 4، 6 و 12 ماه در دمای 25 درجه سانتی گراد پس رسی شدند. پس از هر دوره پس رسی، درصد و سرعت جوانه زنی بذرها در دماهای 5، 10، 15، 20، 25، 30 و 35 درجه سانتی گراد بررسی و دماهای کاردینال جوانه زنی محاسبه شد. همچنین، پاسخ جوانه زنی به سطوح مختلف پتانسیل آب شامل صفر، 2/0-، 4/0-، 6/0- و 8/0- مگاپاسکال بررسی شد.

نتایج نشان داد که پس رسی بذرها به مدت 6-2 ماه باعث افزایش درصد جوانه زنی بذرها در مقایسه با شاهد شد، درحالی که در تیمار 12 ماه پس رسی درصد جوانه زنی کاهش یافت. به علاوه، بذرهای دو گونه C. oxycanthus و C. glaucus به نور و کاربرد جیبرلیک اسید حساس بودند و در حضور این تیمارها، درصد جوانه زنی افزایش یافت. این یافته ها نشان داد که هر دو گونه دارای درجات مختلفی از خواب فیزیولوژیک غیر عمیق هستند. با این حال گونه C. glaucus از خواب بالاتری برخوردار بود. همچنین، دوره های مختلف پس رسی منجر به افزایش دماهای پایه، مطلوب و سقف جوانه زنی در مقایسه با بذرهای تازه شدند. بررسی پاسخ جوانه زنی بذرهای دو گونه مورد بررسی نشان داد که در هر دو گونه با افزایش طول دوره پس رسی پتانسیل آب پایه برای 50 درصد جوانه زنی (ψb50) منفی تر شد و از این رو، تحمل به تنش خشکی در طی پس رسی افزایش پیدا کرد.

به طور خلاصه، پس رسی بذرها در گونه های وحشی گلرنگ در طی یک بازه زمانی مناسب (6-2 ماه) می تواند منجر به بهبود خصوصیات جوانه زنی آن ها تحت شرایط مختلف دمایی و رطوبتی شود. به علاوه، باید توجه داشت که انبارداری طولانی مدت بذرها می تواند منجر به کاهش کیفیت بذرها شود.