هویت حرفه ای معلمان زبان انگلیسی به عنوان پیش بینی کننده استفاده از فناوری اطلاعات و ارتباطات: کاربردها، چالش ها و راه حل ها

فناوری تا حد زیادی در کلاس های درس زبان های خارجی وارد شده است و انتظار می رود معلمان بتوانند در استفاده از آن موضع مناسبی اتخاذ کنند. علاوه بر عوامل بیرونی مانند زمان، تجهیزات و آموزش، عوامل درونی مانند باورها، تجربه تدریس و تمایل به استفاده از فناوری معلمان می تواند استفاده آن ها از فناوری در کلاس را پیش بینی کند. به نظر می رسد عوامل درونی می توانند دلیلی بر عدم توجه کافی معلمان به ادغام موثر فناوری در تدریس باشند. این مسیله هنوز به اندازه کافی مورد بررسی قرار نگرفته است. این پژوهش با هدف بررسی رابطه بین هویت حرفه ای معلمان و درک آن ها از کاربرد فناوری های اطلاعاتی و ارتباطاتی در بین معلمان ایرانی زبان انگلیسی و شیوه ها، چالش ها و راه حل هایی که مدنظر آن ها است، انجام شده است. 

در این پژوهش مختلط، از بین تمامی معلمان زبان انگلیسی شاغل در دانشگاه ها، موسسات زبان و مدارس، 174 نفر به روش نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند. در مرحله کمی، شرکت کنندگان دو پرسشنامه هویت حرفه ای معلمان و پرسشنامه درک استفاده از فناوری اطلاعات و ارتباطات را تکمیل کردند. در مرحله کیفی، 39 معلم که سطح بالایی در استفاده از فناوری اطلاعات و ارتباطات در کلاس داشتند با روش نمونه گیری هدفمند انتخاب شدند وبه سیوالات مصاحبه ساختاریافته پاسخ دادند. برای تجزیه و تحلیل داده ها روش رگرسیون خطی چندگانه استاندارد و تحلیل فراوانی به ترتیب در فاز کمی و کیفی انجام شد.

نتایج رگرسیون خطی چندگانه استاندارد نشان داد که هویت حرفه ای پیش بینی کننده قوی برای استفاده از فناوری اطلاعات و ارتباطات است. با این حال، مشخص شد که تجربه تدریس در این زمینه نقشی ندارد. نتیجه بررسی داده های حاصل از پرسشنامه و مصاحبه مشابهتی نشان نداد. به علاوه، داده های کیفی، چندین شیوه متداول استفاده از فن آوری از سوی معلمان را در کلاس های درسشان نشان می دهد که در دو دسته ابزارها و برنامه های آموزشی (مانند ابزارهای چند رسانه ای، ویدیو پروژکتور،...) و فعالیت های آموزشی مبتنی بر فناوری (ضبط صدا/فیلم، بازی های رایانه ای،...) طبقه بندی می شوند. چالش های عمده معلمان نیز به سه گروه تقسیم می شود: چالش های مرتبط با معلم (نظیر فقدان سواد فناوری اطلاعات و ارتباطات و آموزش حرفه ای، عدم اعتماد به نفس،...)، چالش های مرتبط با یادگیرنده (مانند عدم آگاهی و ناآشنایی با فناوری اطلاعات و ارتباطات،...) و چالش های مرتبط با نهادهای رسمی (ضعف اتصال به اینترنت، ناآشنایی مدیران با مفهوم و نفی مزایای فناوری و رفتار غیرحمایتی آنها،...). همچنین راه حل هایی برای رفع این چالش ها پیشنهاد شد که در سه دسته طبقه بندی شدند: راه حل هایی که مسیولیت انجامش برعهده معلمان است (افزایش دانش فنی معلمان، ارتقاء نظم، سازمان دهی، شکیبایی واعتماد به نفس، توجه کافی به نیازها و سبک های یادگیری دانش آموزان،...). راه حل های دیگر (ارایه امکانات و ابزارهای فن آوری به روز، برگزاری دوره های آموزشی،...) بر عهده موسسات آموزشی است. برخی دیگر از راه حل های ارایه شده از سوی معلمان باید مورد توجه قانون گذاران قرار گیرد (تخصیص بودجه برای موسسات و مراکز آموزشی برای خرید تجهیزات فناوری مناسب،...).

  نتایج این مطالعه به وضوح نشان داد که هویت حرفه ای بالا و تمام مولفه های آن (تخصص در موضوع، تخصص در ارزش آفرینی آموزشی، تخصص در تدریس) می تواند بر کاربرد فناوری در کلاس تاثیر مثبتی بگذارد. از بین این سه، تخصص در تدریس نقش مهمتری را نشان داد. این امر حاکی از آن است که از مدیران آموزشی انتظار می رود علاوه بر تجهیز مراکز آموزشی و تسهیل دسترسی به فناوری در کلاس، امکان برگزاری دوره های آموزشی پیش از خدمت و ضمن خدمت معلمان را نیز فراهم کنند تا آنان را در مهارت ها و راهبردهای آموزشی توانمند سازند. افزایش آگاهی معلمان در مورد سایر جنبه های حرفه ای معلمان نظیر اخلاق یا ارزش های حرفه ای و تقویت بنیه علمی آنها نیز توصیه می شود. این چالش ها چندان با چالش هایی که منجر به مطالعات مشابه در سایر نقاط جهان شد، تناقض نداشت. علی رغم این مشکلات، معلمان با استفاده از روش های مختلف مانند استفاده از نرم افزارها و برنامه های کاربردی، ابزارهای فناوری و اینترنت به عنوان منبع اصلی هر فعالیت فناورانه، به تمرین فناوری در کلاس های خود ادامه می دهند. از محدودیت های این مطالعه می توان به این نکته اشاره کرد که اگر داوطلبان بیشتری از سراسر کشور در آن شرکت می کردند، نتایج این مطالعه می توانست قدرت تعمیم پذیری بیشتری داشته باشد.