دین در دانش روابط بین الملل: موضوع شناخت یا فاعل شناسا

هدف پژوهش حاضر بررسی نقش دین و نحوه پرداخت درست به آن در دانش روابط بین الملل است. سوالی اصلی تحقیق آن است که آیا می توان از منظر نظریات موجود روابط بین الملل به دین نگریست و ابعاد و جوانب آن را مورد مطالعه قرار داد یا اینکه دین خود می تواند به عنوان یک فاعل شناسا عمل کند و منظر و جهان نگرش مستقلی را برای فهم و تفسیر جهان در اختیار ما بگذارد؟ روش پژوهش توصیفی-تحلیلی بوده و نتایج حاکی از آن است که در برهه کنونی هر دو فرض برای دین متصور است. دین هم می تواند به عنوان متغیر مستقل یا وابسته، موضوع مطالعه نظریات گوناگون روابط بین الملل باشد و هم با توجه به نارسایی ماهوی این نظریات در فهم و تفسیر رفتار کنشگران دینی ناشی از اختلافات بنیادین فرانظری، قادر است منظر و جهان نگرش مستقلی را در اختیار پژوهشگران قرار دهد. لکن پژوهش حاضر با ترجیح فرض دوم، ضمن بررسی دلایل ناتوانی نظریه های موجود از تبیین جامع نقش دین، بر ضرورت نظریه پردازی مستقل دینی به عنوان فاعل شناسا تاکید می ورزد. اثبات فرض دوم، زمینه ساز شکل گیری نظریه دینی روابط بین الملل خواهد بود.