بررسی مقایسه چهار عنصر (آب، باد، خاک، آتش) در تفکرات و اندیشه های اسماعیلیه و فردوسی

این پژوهش با بررسی تفکرات و اندیشه های اسماعیلیه و شاهنامه فردوسی، پیوند میان فردوسی و اسماعیلیه را نشان میدهد. این پیوند در واقع با بررسی و تحلیل چهار عنصر «آب، باد، خاک، آتش» انجام گرفته است و به بررسی چگونگی تضارب آرای فردوسی و اندیشه اسماعیلیه از منظر آخشیجان پرداخته است. شاهنامه فردوسی از گذر آمیختگی با آخشیجان، اشتراکات بسیاری با آیین ها و اساطیر کهنتر از خود دارد و در باورها و مذاهب پس از خود تاثیر بسیاری داشته است.

پژوهش حاضر یک پژوهش بنیادی و کاربردی است. روش کار تحلیلی-توصیفی و روش گردآوری اطلاعات کتابخانه ای است.

در اندیشه اسماعیلی بگونه ای عمیق باورهای چهار آخشیجان به کار رفته است؛ چراکه در باور اسماعیلی عناصر چهارگانه تکرار میشوند و هر کدام در سلسله مراتب خلقت کیهانی نقشی بر عهده دارند. علاوه بر خویشاوندی ساختاری آیین گنوسی و اسماعیلی که در رهیافتهای خود از زیستن فقط به خردورزی و زهد اکتفا میکنند، میتوان به اندیشه هایی چون تضاد بین جهل و دانش و ناپایداری دنیا اشاره کرد.

اندیشه اسماعیلیه با الهام از آیینهای کهنتر همچون مانوی و گنوسی رهیافتی کیهان شناسانه و اساسی نسبت به چهار عنصر دارد و همینطور اشتراک در بازتاب این مفاهیم در هر دو مشاهده میشود.