موضوع شناسی فقهی مراقبت تسکینی در بیماران لاعلاج

 شناخت موضوع در علم فقه به معنی شناخت چیزی که حکم شرعی بر آن مترتب می شود، از اهمیتی ویژه برخوردار است؛ چراکه موضوع، اساس و علت حکم فقهی است. در میان موضوعات فقهی جدید «مراقبت تسکینی» رویکردی است که برای ارتقای کیفیت زندگی بیماران لاعلاج پیشنهاد شده است. بیان دقیق موضوع مراقبت تسکینی و تعیین تعارض یا عدم تعارض آن با قواعد فقهی از ضروریات فقه پویاست. بنابراین این پژوهش به تشریح جنبه های فقهی موضوع مراقبت تسکینی براساس قواعد فقه امامیه اختصاص یافته است تا یاریگر فقها در صدور احکام باشد.

 این پژوهش براساس روش کتابخانه ای و رویکرد توصیفی - تحلیلی به تشریح موضوعی مراقبت تسکینی از نگاه قواعد فقه امامیه پرداخته است. در این پژوهش ابتدا فعالیت های مختلف مراقبت تسکینی از منابع معتبر دیجیتال واخوانی گردیده و سپس با شرح اهداف مدنظر در مراقبت تسکینی به تفاوت آن با اتانازی پرداخته شده است. در شناخت فقهی موضوع مراقبت تسکینی ابتدا به مرجع تصمیم گیرنده برای انتخاب آن با لحاظ قاعده سلطنت نفس اشاره شده است. در مرحله بعد موضوع مراقبت تسکینی نسبت به قواعد فقهی «حفظ نفس»، «دفع ضرر و اضرار» و «رفع عسر و حرج» مورد واکاوی قرار گرفته است. اولویت یا عدم اولویت گزینش مراقبت تسکینی بر مراقبت های طولانی کننده حیات نیز با مقایسه این دو نوع مراقبت از حیث رعایت قواعد فقهی مورد بررسی قرار گرفته است.

 مراقبت تسکینی تضادی با هیچ یک از قواعد فقه ندارد. هدف و قصد در اتانازی تسریع مرگ است که اقدامی خلاف حفظ نفس می باشد؛ اما در مراقبت تسکینی این قصد منتفی است. بنا به قاعده سلطنت نفس، مرجع تصمیم گیرنده برای مراقبت تسکینی، فرد بیمار است. مراقبت طولانی کننده حیات با قاعده «وجوب حفظ نفس» و مراقبت تسکینی با قواعد «لاضرر» و «لاحرج» تناسب بیشتری دارند که بیمار می تواند میان این دو مراقبت بنابر قاعده اهم و مهم انتخاب نماید.