‏«انتفای قراردادهای مرتبط» در حقوق قراردادهای نوین فرانسه با نگاهی به قابلیت پذیرش آن در حقوق ایران

در حقوق فرانسه، پیش تر وقتی اجرای چند قرارداد برای تحقق عملیات واحد ضروری بود و یکی از قراردادها به عنوان قرارداد محوری ازبین می رفت، در خصوص مبانی و ضمانت اجرای زوال قرارداد محوری بر سرنوشت سایر قراردادهای مرتبط، ابهام وجود داشت. در مورد ضمانت اجرا، گاهی بطلان، گاه فسخ و گاهی هم انتفاء مطرح می شد. بر اساس بازنگری 10 فوریه 2016 قانون مدنی فرانسه، در بندهای 2 و 3 ماده 1186 ضمانت اجرای «انتفاء» برای زوال قراردادهای مرتبط برگزیده شد. در خصوص مبنا، رویه قضایی قبل از بازنگری، برای توجیه زوال قراردادهای مرتبط، به تیوری سبب، تجزیه ناپذیری تعهدات، شرط و تبعی بودن استناد می کرد که مبنای بیان شده نیز ابهاماتی را به دنبال داشت که بازنگری به آن مبنای قانونی بخشید. برای کاربست نهاد انتفاء برای زوال قراردادهای مرتبط شرایطی ضروری است: 1- انجام عملیات واحد 2- زوال قرارداد و تعیین کننده بودن قرارداد زوال یافته برای قرارداد دیگر و یا ناممکن شدن قرارداد بعدی 3- آگاهی متعاقد از وحدت عملیات. با جمع این شروط، اگر قرارداد محوری به هر دلیلی باطل، فسخ یا منتفی شود، قراردادهایی که به قرارداد محوری وابسته اند، منتفی می شوند. رویکرد نظام حقوقی ایران در خصوص مبانی و ضمانت اجرای قراردادهای مرتبط شفاف نیست و دکترین کمتر به آن پرداخته است و رویه قضایی هم قضاوت روشنی نسبت به آن ندارد. نگارندگان پژوهش حاضر ضمن معرفی این مفهوم جدید در حقوق فرانسه، تلاش کرده اند سودمند بودن آن در حقوق ایران را هم مورد بررسی قرار دهند.