کاوش روان شناسانه هویت در رمان «النوم فی حقل الکرز» از ازهر جرجیس بر اساس نظریه جیمز مارسیا

دستیابی به شناختی سنجش پذیر از هویت ، همواره از دغدغه های بنیادین علوم شناختی بوده است. امروزه با پیچیدگی های ذهنی و رفتاری انسان معاصر، کاوش های هویت شناسانه به مسیله ای فراگیر در انسان شناسی تبدیل شده است؛ به گونه ای که رویکردهای مختلفی را ذیل "هویت و انواع آن" به ظهور رسانده است. در این میان، روان شناسی به نام «جیمز مارسیا»، در ادامه دیدگاه «اریکسون» درباره هویت، با طرح دو متغیر "تجربه بحران" و "تعهدپذیری"، چهار وضعیت عملیاتی از هویت دسته بندی می کند که عبارتند از: هویت پراکنده، زودرس، ناتمام و موفق. در تیوری او که به "پایگاه های هویت" مشهور است، هر یک از این مراحل، بر حسب برخورداری از عوامل تعیین کننده "بحران" و"تعهد" از هم تمییز می یابند؛ رویکردی که با تحلیل رفتاری کنش ها و نگره ها، ظرفیت مناسبی را برای رمان پژوهان در دستیابی به درکی روان شناختی از هویت فراهم ساخته است. پژوهش حاضر می کوشد با بهره جویی از مولفه های این رویکرد روان شناختی، هویت یابی و نحوه دستیابی به آن را در رمان ازهر جرجیس به نام «النوم فی حقل الکرز» که سوژه های انطباق پذیری با دیدگاه حاضر دارد، بررسی کند. از جمله دستاوردهای این جستار که به صورت توصیفی تحلیلی فراهم آمده، ارتباط دوسویه و ناگسستنی مکان و فرد در پیشروی یا رکود و پسروی در پایگاه های هویتی مارسیا است؛ مقوله ای که نویسنده با روایتی چندلایه از جایگاه قهرمان داستانش در شهرهایی چون بغداد و اسلو بر آن صحه می گذارد. از دیگر نتایج قابل توجه، هم سویی خطوط چهارگانه داستان و پایگاه های هویت مارسیا در تعداد شمارگان است که توجه ارادی نویسنده به این رویکرد را به شکل جدی تر تقویت بخشیده است.