ارزیابی دیدگاه های سید احمد خان هندی در تقلیل ساحت های اعتقادی دین

با ظهور اومانیسم و توسعه آن در غرب، جوامع انسانی هر روز بیش از پیش، از ارزش های اعتقادی فاصله گرفتند و این امر به تقلیل ساحت های دین منجر شد. در این میان سید احمد خان هندی، به تقلید از غرب، برای اولین بار در دنیای اسلام، از تقلیل ساحت های اعتقادی دین سخن گفت. وی بر اساس مشرب معتزلی خود، تنها کلیات اصول اعتقادی توحید، نبوت و معاد را می پذیرد و نسبت به جزییات این مسایل که در قرآن و سنت آمده، اعتقادی ندارد. با توجه به این که دیدگاه های سید احمد خان، چالش هایی را در مجامع علمی اسلامی، به ویژه جامعه علمی ایران، بر جای گذاشته است، مقاله حاضر در صدد است تا با روش توصیفی-تحلیلی و به دو شیوه برون دینی و درون دینی، به بررسی و نقد آن ها بپردازد. طبق بررسی انجام شده، دیدگاه های وی، در پنج محور قابل بررسی و نقد است: تمثیلی بودن داستان حضرت آدم (ع) و عناصر آن، مثل فرشتگان و شیطان؛ احتمال خطای پیامبران در امور عادی و دیدگاه های شخصی شان به ویژه در ارتباط با مسایل اجتماعی؛ مبتنی بودن وحی پیامبران بر ادراک عقلی و تجربی؛ عادی بودن معجزه پیامبران؛ ادراک ناپذیری بهشت و جهنم.