اثربخشی درمان شناختی رفتاری گروهی بر کمال گرایی: یک کارآزمایی بالینی تصادفی

جمعیت عمده ای از افراد جامعه از کمال گرایی ناسازگارانه رنج می برند و در صورت عدم دریافت درمان روان شناختی مناسب در معرض انواع اختلال های روانی و افت در عملکردهای شغلی، اجتماعی و تحصیلی قرار دارند. از این رو، پژوهش حاضر با هدف بررسی اثربخشی درمان شناختی-رفتاری بر کمال گرایی انجام گرفت.

پژوهش حاضر یک مطالعه کارآزمایی بالینی بود. جامعه ی آماری شامل کلیه ی دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی زنجان در سال 1399 بود. نمونه این مطالعه در دو گام انتخاب شد: ابتدا از میان جامعه آماری، نمونه ای به حجم 350 نفر به شیوه در دسترس انتخاب و پرسشنامه کمال گرایی چندبعدی فراست (FMPS) در مورد آنها اجرا شد. در گام دوم افرادی که نمرات آنان در این آزمون ها در میانه ی خط برش تشخیصی است (نمره مساوی و بالاتر از 90) انتخاب (314 نفر) شدند. نهایتا از میان این افراد و بر اساس ملاک های ورود و خروج و سیر انجام مراحل بعدی، نمونه ای به حجم 40 نفر انتخاب و به طور تصادفی غیر ساده در دو گروه آزمایش (20 نفر) و کنترل (20 نفر) گمارده شدند. ملاک های ورود به پژوهش شامل سکونت در شهر زنجان به هنگام انجام پژوهش، تمایل به شرکت در پژوهش، داشتن نمره خط برش پرسشنامه FMPS بود. ملاک های خروج نیز شامل، ابتلا به بیماری های روانپزشکی در حین مداخله، سابقه قبلی مداخلات روانشناختی به خصوص درمان شناختی رفتاری بیشتر از 5 جلسه روان درمانی، غیبت بیش از دو جلسه متوالی در پروتکل گروهی، عدم شرکت در یکی از مراحل سه گانه ارزیابی و گرفتن نمره 140 به بالا در پرسشنامه کمال گرایی چندبعدی فراست بود. گروه آزمایش، درمان شناختی-رفتاری مبتنی بر کمال گرایی را به صورت گروهی و هفته ای یک بار به مدت 90 دقیقه دریافت کردند. آزمودنی ها در سه مقطع زمانی پیش آزمون، پس آزمون و پیگیری دو ماهه مورد ارزیابی قرار گرفتند.. برای تحلیل داده ها از نرم افزار SPSS-25 و از روش تحلیل واریانس با اندازه گیری مکرر استفاده شد.  

نتایج تحلیل یافته ها نشان داد درمان شناختی-رفتاری گروهی  منجر به بهبود معنادار نمره کلی کمال گرایی، به ویژه زیر مقیاس های شک درباره اعمال و انتقادگرایی والدین می شود (05/0p<). میانگین پیش آزمون نمره کلی کمال گرایی برای گروه آزمایش برابر با 83/110 و پس آزمون برابر با 39/98 بود. برای زیرمقیاس شک درباره اعمال نمره میانگین در پیش آزمون و پس آزمون به ترتیب برابر 72/10 و 22/9 بود. در آخر برای انتقادگرایی والدین نمره پیش ازمون و پس آزمون به ترتیب برابر با 28/8 و 61/7 بود. این بهبود نسبت به گروه کنترل معنادار بود. 

یافته های پژوهش حاضر از این موضوع حمایت می کند که درمان شناختی-رفتاری گروهی، مداخله ای کارآمد است که می تواند کمال گرایی در گروه افراد دارای ویژگی های کمال گرایی ناسازگارانه کاهش دهد. از این رو درمانگران می توانند از این درمان برای بهبود کمال گرایی مراجعین استفاده کنند.