تاثیر روش کاشت و پیش ‏خیساندن بذر بر عملکرد دانه و اسانس زیره سبز (Cuminum cyminum L.) در کشت دیم

به منظور بررسی عملکرد، اجزای عملکرد و کمیت اسانس گیاه زیره سبز تحت تاثیر روش کاشت و خیساندن بذر در کشت دیم، آزمایشی به صورت اسپلیت پلات در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی 1400-1399 اجرا شد. فاکتور اصلی آزمایش شامل روش کاشت بذر زیره سبز در دو سطح (کاشت به روش تسطیح و کاشت بدون تسطیح زمین) و فاکتور فرعی شامل زمان خیساندن بذر زیره سبز قبل از کاشت در پنج سطح (عدم خیساندن، خیساندن به‏مدت 6، 12، 24 و 48 ساعت) بود. در هردو روش کاشت، بیشترین و کمترین تعداد بوته سبز شده زیره سبز به‏ترتیب در تیمارهای 12 و 48 ساعت خیساندن بذر مشاهده شد. در تیمار عدم خیساندن بذر، تعداد بوته های سبز شده در کشت به روش تسطیح (48 بوته در مترمربع) بیشتر از کاشت به روش عدم تسطیح (41 بوته در مترمربع) بود. اما برای تیمارهای 6، 12 و 24 ساعت خیساندن بذر، در روش کاشت به‎صورت عدم تسطیح تعداد بوته های سبز شده بیشتر بود. بالاترین ارتفاع بوته و تعداد چتر در بوته در هر دو روش کاشت برای تیمار 48 ساعت خیساندن بذر به‏دست آمد. در کلیه تیمارهای خیساندن بذر، عملکرد دانه در روش کاشت بدون تسطیح به طور معنی داری بیشتر از کاشت با تسطیح بود. بالاترین مقادیر عملکردهای دانه (64/78 گرم در مترمربع)، بیولوژیک (7/188 گرم در مترمربع) و اسانس (83/1 میلی‏لیتر در مترمربع) در روش کاشت بدون تسطیح زمین با 12 ساعت خیساندن بذر حاصل شدند. در کاشت به‏روش تسطیح زمین، تیمار عدم خیساندن بذر (14/2 درصد) با اختلاف معنی داری بیشترین درصد اسانس را دارا بود. ولی در شرایط کاشت بدون تسطیح زمین، بالاترین درصد اسانس (60/2 درصد) در 48 ساعت خیساندن بذر مشاهده شد که اختلاف معنی داری با دیگر تیمارهای خیساندن بذر نداشت. از بین صفات مورد بررسی، میزان عملکرد اسانس قوی‏ترین رابطه (r=0.912) را با عملکرد دانه دارا بود. به‏عبارتی، عملکرد دانه تاثیرگذارترین عامل در میزان اسانس زیره سبز بود. به‏ طورکلی، کاشت زیره سبز پس از 12 ساعت خیساندن بذر و به‏روش عدم تسطیح زمین برای شرایط دیم توصیه می‏شود.