شناسایی و تحلیل عوامل بازدارنده تامین محیط جغرافیایی تاب آور در نواحی روستایی مرزی مطالعه موردی: روستاهای شهرستان مریوان

ماهیت زیست‏پذیری، کیفیت زندگی و در مقیاسی گسترده‏تر، پایداری نواحی روستایی با تاب‏آوری، آمیخته شده و بر این اساس امروزه در عرصه برنامه‎ریزی روستایی به جای تمرکز بر آسیب‏پذیری (شکل‏گیری بحران و مدیریت آن) بر تاب‏آورکردن اجتماعات محلی (مدیریت ریسک و کنش فعالانه) تاکید می‏شود. در این میان، تحقق تاب‎آوری به دلیل ماهیت پیچیده، چندبعدی، سیستمی و تعدد فعالان و بازیگران در محیط درونی و بیرونی متغیر امروزی، نیازمند فراهم بودن شرایط، نیازها و الزاماتی در محیط روستایی است که فقدان آن ها به معنی ایجاد موانع و چالش‏های متعدد و تداوم آسیب‏پذیری محیطی بوده و در راستای تغییر وضعیت و حرکت در مسیر تاب‏آوری، شناسایی این چالش‏ها و موانع و رفع آن ها، می‏تواند گام مبنایی و مهمی تلقی شود. پژوهش کاربردی حاضر نیز با این هدف در نواحی روستایی مرزی پرمخاطره و محروم مرزی شهرستان مریوان با روشی توصیفی-تحلیلی و ماهیتی کمی-کیفی (آمیخته) انجام گرفته است. در بخش کیفی، شناسایی موانع و چالش‏های پیش روی تامین محیط تاب‏آور در نواحی روستایی مورد مطالعه و در بخش کمی، سعی بر تایید و تعمیم یافته‏های بخش کیفی و ارایه تحلیل از وضعیت عملکرد این موانع بوده است. در بخش کیفی از روش مصاحبه عمیق و باز و در بخش کمی از توزیع پرسشنامه، بهره گرفته است. جامعه آماری پژوهش، مشتمل بر مدیران توسعه‏ای، دهیاران و شوراهای روستایی، آگاهان محلی روستایی، متخصصان علمی و دانشگاهی منطقه و  فعالان اقتصادی در سطح منطقه است که به صورت هدفمند و با روش گلوله برفی، انتخاب و شناسایی موانع تامین محیط تاب‏آور روستایی (بخش کیفی) و تایید آن ها (بخش کمی) توسط آن ها صورت پذیرفت. تجزیه وتحلیل داده‏های گردآوری شده در بخش کیفی مبتنی بر روش کدگذاری باز و در بخش کمی مبتنی بر آزمون تحلیل عاملی نشان داد که 64 مانع یا متغیر در قالب چهار عامل اصلی ضعف در برنامه‏ریزی، سیاست گذاری، اجرا، نظارت و پایش بر فرایند توسعه در عرصه مدیریتی توسعه‏ای شهرستان مریوان (مهم ترین و اثرگذارترین عامل)، عدم توجه و تبیین مفهوم تاب‏آوری و فقدان ساختار مدیریت کارآمد ریسک/ بحران (طبیعی و انسانی)، نارسایی‎های محیط اجتماعی و فضای نامناسب کسب وکار درجهت توسعه اقتصادی روستاها و ضعف حمایت و پشتیبانی بر تامین تاب‏آوری محیطی در نواحی روستایی شهرستان مریوان به عنوان مانع دارای اثرگذاری هستند.