افزایش ویژگی های ضد باکتریایی اسانس آویشن دنایی در سیستم های رهایش نانوساختار در مقایسه با شکل سنتی

امروزه، استفاده از گیاهان دارویی نظیر آویشن دنایی به عنوان یک روش درمانی مکمل و موثر جهت کنترل و مهار رشد انواع میکروارگانیسم های بیماری زا در سراسر جهان در حال افزایش است. هدف از این مطالعه، بررسی اثرات ضد میکروبی اسانس و نانوکپسول اسانس آویشن دنایی علیه تعدادی از باکتری های بیماریزای جدا شده از نمونه های آبزیان و مواد غذایی بود.

در این پژوهش تجربی، آویشن دنایی در خرداد ماه 1402، در شهرستان شهرکرد جمع آوری شد. اسانس اندام هوایی خشک شده گیاه با استفاده از دستگاه کلونجر (به روش تقطیر با بخار آب) به دست آمد. اجزای موجود در اسانس به روش گاز کروماتوگرافی طیف سنج جرمی (GC-Mass) شناسایی شدند. نانوکپسول اسانس آویشن دنایی با استفاده از 20 Tween، Tween 80 به عنوان امولسیفایر، پلی اتیلن گلیکول به عنوان حلال کمکی، محلول کیتوزان اسیدی (1 درصد) و نشاسته اصلاح شده (5 درصد) به عنوان پوشش، تهیه شد. جهت تایید ساختار نانوکپسول اسانس از میکروسکوپ الکترونی عبوری (TEM) و پراکندگی نور دینامیکی (DLS) استفاده شد. خاصیت ضد میکروبی علیه باکتری های لیستریا مونوسیتوژنز، اشرشیا کلای، باسیلوس سریوس، سالمونلا تایفی موریوم، پروتیوس میرابیلیس، استافیلوکوکوس اوریوس و کلبسیلا پنومونیه جدا شده از نمونه های آبزیان (ماهی و لابستر) و انواع مواد غذایی (شیر خام، بستنی سنتی و گوشت گوسفند، گاو، مرغ) به روش های انتشار دیسک، تعیین حداقل غلظت مهاری (MIC) و کشندگی (MBC) به روش میکرودایلوشن و ممانعت از تشکیل بیوفیلم بررسی شد.

براساس آنالیز اجزای اسانس عمده ترکیبات اسانس آویشن دنایی به ترتیب مربوط به تیمول (75/31 درصد)،8 p-Cymene (4/62 درصد)، کارواکرول (4/2 درصد)، trans-Cayophyllene (3/01 درصد)، ترپنین (2/01 درصد) و بتا میرسین (1/21 درصد) بود. با توجه به نتایج به دست آمده بر اساس روش TEM و DLS ساختار نانوکپسول اسانس آویشن دنایی مورد تایید قرار گرفت. اندازه نانوکپسول ها بین 50 تا 90 نانومتر بود. میزان MIC برای باکتری های مذکور بین 5/62 تا 250 میکروگرم بر میلی لیتر بود. کم ترین میزان MIC برای پروتیوس میرابیلیس، استافیلوکوکوس اوریوس و کلبسیلا پنومونیه با غلظت 5/62 میکروگرم بر میلی لیتر نانو کپسول اسانس آویشن دنایی گزارش شد. هم چنین میزان MBC برای باکتری های مذکور بین 125 تا 1000 میکروگرم بر میلی لیتر بود. طبق نتایج به دست آمده میزان MIC و MBC برای همه باکتری های مذکور نسبت به نانوکپسول اسانس آویشن دنایی کم تر از اسانس تنها بود (0/05>P). براساس نتایج با افزایش غلظت اسانس، قطر هاله عدم رشد، افزایش نشان داد در حالی که این نتایج برای نانوکپسول اسانس این طور نبود. در تمام باکتری ها به جز استافیلوکوکوس اوریوس، قطر هاله عدم رشد برای غلظت های مختلف اسانس بیش تر از نانوکپسول اسانس بود. درصد مهار تولید بیوفیلم نیز در غلظت های 125 و 250 میکروگرم بر میلی لیتر نانو کپسول آویشن به جز کلبسیلا پنومونیه 100 درصد گزارش شد. در تمامی غلظت های نانو کپسول آویشن دنایی، درصد کاهش بیوفیلم باکتری ها به طور معنی داری نسبت به اسانس تنها بیش تر بود (0/05>P).

طبق نتایج به دست آمده ساختار نانوکپسول اسانس آویشن دنایی نسبت به اسانس آن، دارای خواص ضد باکتریایی بیش تری بود. پیشنهاد می شود که مطالعه های آینده جهت سم شناسی نانوکپسول تهیه شده در سطح سلول های سالم و سرطانی در شرایط آزمایشگاهی صورت گیرد. به علاوه جهت کاربردی نمودن آن در صنعت غذا، مطالعه های تجربی در مدل های غذایی نیز انجام گیرد.