سناریوهای آینده روابط جمهوری اسلامی ایران و جریان صدر عراق

مساله پژوهش شناخت علل فراز و فرود روابط بین جمهوری اسلامی ایران و جریان متنفذ شیعی صدر عراق است. هدف این پژوهش نیز تحلیل لایه های علی فراز و فرود در روابط از سال 2003 تا 2022 م و بررسی سناریوهای آینده روابط بین طرفین است. ضمنا از اهداف فرعی این مقاله، رفع خلا پژوهشی در این زمینه است. روشی که پژوهش این مقاله بر اساس آن شکل گرفته، روش «تحلیل لایه ای علت ها» یا روش «علی لایه ای» سهیل عنایت الله است؛ و جمع آوری اطلاعات به صورت کتابخانه ای و اسنادی و مصاحبه با کارشناسان و تحلیل گران زبده حوزه عراق شکل گرفته است. بر مبنای یافته های پژوهش، چالش ها و اختلافات اصلی جریان صدر و ایران عبارت اند از: پیشینه تاریخی منازعه عرب- عجم در عراق، گرایش های پا ن عربیستی جریان صدر، حمایت های ایران از رقبای مقتدی صدر در عرصه سیاسی عراق، انشقاق فرماندهان «جیش المهدی» از جریان صدر و اتحاد با ایران، تاثیر مخرب برخی کشورهای عرب منطقه و... است. بر اساس یافته های این پژوهش، تشدید و تاکید جریان صدر بر گفتمان پان عربیستی و ملی گرایی عربی، تاکید بر مرجعیت شیعی- عربی در مقابل مرجعیت فارسی در عراق و همچنین ادامه حمایت های علنی جمهوری اسلامی ایران از رقبای سیاسی این جریان در میدان پیچیده سیاسی عراق احتمال کاهش روابط بین ایران و جریان صدر را در پی خواهد داشت. در مقابل با تمرکز جریان صدر و ایران بر مسایل همگرا کننده؛ مانند تاریخ مشترک، سرنوشت مشترک، اشتراکات دینی و مذهبی فراوان و نیز میانجی گری جمهوری اسلامی ایران برای برطرف کردن اختلافات مابین احزاب و گروه های شیعی عراق و جریان صدر قطعا در بهبود و تقویت روابط موثر خواهد بود.