بررسی ماهیت بغی و محاربه؛ از ترادف تا تفاوت در اندیشه فقهی مذاهب پنج گانه اسلامی

تبیین دقیق مرز میان جرم ها و جنایت های مستوجب کیفر، امری مطلوب و مقصود شارع مقدس می باشد و در تنظیم قوانین کیفری جامعه اسلامی امری ضروری است. وجوه افتراق و اشتراک دو جرم بغی و محاربه در متون فقه اسلامی و دیدگاه های مختلف فقیهان در این باره، سبب پیچیدگی و دشواری تفکیک میان آن دو شده است؛ از این رو تبیین موضوع هر یک از این جرم ها با توجه به احکام و مجازات مختلف آنها، نیازمند تامل و دقت در دلایل است. نویسندگان در این مقاله به شیوه توصیفی- تحلیلی و با تامل هرچه بیشتر در نصوص و تحلیل و بررسی دلایل، در تبیین مرز میان جرم های بغی و محاربه از نگاه فریقین، ضمن برآورد کلی نقاط اشتراک و افتراق دیدگاه های فقیهان و مفسران امامیه و عامه، معتقد شده اند دو جرم بغی و محاربه با وجود مشابهت مفهومی، دو عنوان و دو جرم مستقل به شمار می آید و رابطه میان محارب و باغی نسبت عموم خصوص مطلق است؛ چراکه باغی کسی است که بر امام عادل خروج کرده و موجب سلب امنیت و آرامش از مردم شده است؛ اما محارب کسی است که به قصد ایجاد ناامنی، ارعاب و غارت و خونریزی بر مسلمان دیگر سلاح بکشد؛ از این رو احکام و مجازات هر کدام نیز متفاوت از دیگری خواهد بود.