خدا و چندجهانی (بررسی و نقد تبیین تصادفی تنظیم ظریف کیهانی بر اساس نگره چندجهانی)

از مسایل مهم مطرح شده در کیهان شناسی جدید، تنظیم ظریف کیهانی، اصل انسان پروری، آنتروپی و نسبت آنها با نگره توحیدی در باب آفرینش است. شماری از اندیشمندان انگاره چندجهانی را به مثابه جایگزین تبیین توحیدی پیشنهاد داده اند. تحقیق پیش رو بر آن است تا انگاره اخیر را به روش تحلیلی عقلی بررسی و ارزیابی کند. ماحصل تحقیق این است که نگره چندجهانی، به مثابه رقیبی برای تبیین توحیدی تنظیم ظریف، از جهات مختلفی قابل نقد و اشکال است. این گمانه از سویی فاقد برخی استانداردهای علمی از قبیل وضوح، پشتوانه تجربی، ابطال-پذیری، سادگی و قدرت پیش‎بینی بوده و مشتمل بر پاره‎ای ابهام ها و مفروضات اضافی است. از طرف دیگر حاوی یکسری مغالطات، به طور ویژه مشتمل بر عکس مغالطه قمارباز و پارادوکس مغز بالتسمن است. از دیگر سو، نگره چندجهانی نه تنها رقیب و نافی اصل تنظیم ظریفانه نیست، که در تلایم کامل با آن است. ضمن آنکه تبیین توحیدی جهان، چه در قالب تک جهانی و چه به صورت چندجهانی، از جهات مختلفی مانند سادگی، مدلل بودن و گستره تبیینی ارجح، بلکه اجتناب ناپذیر بوده و چندجهان‎انگاری بر فرض صحت، همان‎گونه وابسته و نیازمند تبیین توحیدی است که نگره تک جهانی.