تحلیل اقتصادی قابلیت نگهداشت کربن خاک در پارک ملی بمو استان فارس

گاز دی اکسیدکربن که از کاربرد سوخت های فسیلی صنایع در مراکز صنعتی و نزدیکی کلان شهرها تولید می شود، سهم زیادی در تغییر اقلیم و گرمایش جهانی دارد. نگهداشت کربن در گیاهان و خاک منطقه های حفاظت شده به ویژه پارک های ملی طبیعی، ساده ترین و اقتصادی ترین راه کار برای کاهش دی اکسیدکربن جو است. پارک ملی بمو با مساحت 46913 هکتار در نزدیکی مراکز صنعتی شیراز، زرقان، مرودشت و آب باریک؛ ظرفیت بزرگی را برای نگهداشت کربن فراهم کرده است. در این پژوهش تحلیل اقتصادی قابلیت نگهداشت کربن در خاک این پارک در سال 1401، انجام شد.

براساس شرایط پوشش گیاهی و زمین ریخت شناسی، به ترتیب 20 و 5 جایگاه در داخل و خارج پارک برای نمونه گیری گزینش شد. نمونه های مرکب خاک از 25 نیم رمرخ به ژرفای 30 و درازا و پهنای 20، سانتی متر، برداشت شد. درصد کربن آلی خاک در آزمایشگاه با روش والکلی-بلک تعیین شد. ارزیابی اقتصادی کربن نگهداشت شده با روش هزینه ی خسارت اجتناب شده در سه سطح کم و براساس ارزش تجارت در صندوق کربن، متوسط و براساس برآورد آینده ی تجارت کربن اتحادیه اروپا و زیاد براساس برآورد هیات بین دولتی تغییر اقلیم انجام شد.

براساس نتایج اندازه های میانگین کربن نگهداشت شده در خاک زمین های داخل و خارج پارک به ترتیب 40/05 و 21/75 تن در هکتار بود. براساس آزمون t اندازه های میانگین کربن نگهداشت شده داخل و خارج پارک در سطح 1% تفاوت معنی دار داشت. میانگین ارزش اقتصادی خسارت اجتناب شده مربوط به نگهداشت کربن به ازای هر هکتار زمین در داخل پارک در سطح های کم، متوسط و زیاد، به ترتیب 123/12، 410/41 و 3283/26 میلیون ریال برآورد شد. اندازه های متناظر در خارج از پارک به ترتیب 66/86، 222/88 و 1783/04 میلیون ریال برآورد شد. میانگین ارزش اقتصادی کربن نگهداشت شده در خاک هر هکتار زمین داخل و خارج پارک براساس آزمون t در سطح یک درصد تفاوت معنی دار داشت.

نتیجه گیری و پیشنهادها:

شرایط مناسب پوشش گیاهی و خاک پارک ملی بمو سبب شده به دلیل خدمات زیست محیطی نگهداشت کربن در خاک و جذب گاز دی اکسیدکربن، این پارک ارزش اقتصادی زیادی داشته باشد. بنابراین این امکان وجود دارد که ارزش اقتصادی چنین خدماتی در محاسبه های مالی لحاظ شود و همه یا بخشی از آن برای حفاظت و گسترش این پارک ها در نظر گرفته شود. نکته ی مهم درباره ی ارزش اقتصادی خدمات پارک ها و زیست بوم های جنگلی، امکان خرید و فروش کربن نگهداشت شده و یا گاز دی اکسیدکربن منتشر شده در جو می باشد. برای این منظور پیشنهاد می شود به چارچوب های قانونی و زیرساخت های لازم برای ایجاد بازار کاربردی نگهداشت کربن و انتشار گاز دی اکسیدکربن در سطح های ملی و منطقه ای توجه شود. افزون بر این، با توجه به قابلیت های طبیعی استان و معیارهای معاهده های بین المللی تغییر اقلیم، امکان استفاده از سرمایه ی خارجی برای کمک به ایجاد و گسترش پارک های ملی و زیست بوم های جنگلی به عنوان مخزن های گازهای گلخانه ای وجود دارد. بنابراین، پیشنهاد می شود از این راه کار های قانونی برای جذب اعتبار از سازمان های بین المللی استفاده شود.