پژوهشی در سنگ مزارهای آرامستان های قدیمی شهرستان مهاباد

نقوش تزئینی سنگ قبرها، بازخوردی از شرایط فرهنگی، اجتماعی و دینی است که در قالب نقوش مختلف تجلی می یابد. مطالعه کیفیات پیدا و پنهان قبرستان های تاریخی، به منظور درک بخشی از عوالم و روابط حاکم بر جوامع گذشته اهمیت زیادی دارد؛ هدف نوشتار حاضر پژوهشی در سنگ مزارهای آرامستان های قدیمی شهرستان مهاباد است. فرض بر آن است که با اتکاء بر منابع نوشتاری و شواهد باستان شناختی، ازجمله سنگ قبرهای قبرستان های قدیمی می توان به اهمیت و جایگاه سیاسی، اجتماعی و مذهبی شهر مهاباد در دوران اسلامی پی برد. تاکنون بررسی باستان شناختی هدفمندی که به شناسایی و مطالعه منجسمی که به معرفی این آثار بپردازد، به انجام نرسیده است؛ لذا مطالعه قبرستان های تاریخی این منطقه می تواند، اهمیت این نوع آثار را در مطالعات باستان شناختی دوران اسلامی شهرستان مهاباد و به ویژه کردستان مکریان نشان دهد. گردآوری اطلاعات در این پژوهش به شیوه میدانی و کتابخانه ای و روش پژوهش آن توصیفی، تاریخی و تحلیلی است و نگارندگان در مطالعات میدانی به مطالعه، مستندنگاری، توصیف، مقایسه، طراحی و تحلیل سنگ قبرها پرداخته اند. سنگ مزارهای، قبرستان های قدیمی مهاباد به عنوان یک نمونه در قالب یک جامعه آماری به لحاظ زمانی و ریخت شناسی قابل مقایسه با سنگ مزارهای کردستان مکریان و دیگر مناطق ایران، ازجمله اردبیل و لرستان هستند. در این پژوهش سعی خواهد شد تا به این پرسش ها پاسخ داده شود که، افراد شاخص به خاک سپرده شده در این قبرستان ها چه کسانی بوده اند و در تاریخ این منطقه چه نقش یا جایگاهی داشته اند و مطالعه کتیبه های ادبی و نقش مایه های غنی سنگ قبرهای قبرستان های مهاباد ازلحاظ تنوع و کیفیت آثار، کدام نتایج مهم فرهنگی و اجتماعی عصر خویش را بازگو می کنند؟ یافته های پژوهش حاکی از آن است که اکثر سنگ مزارهای قدیمی مهاباد متعلق به اشخاصی با پایگاه اجتماعی بالا در منطقه مکریان بوده اند. درنتیجه مشخص شد با تاکید بر سنگ مزارها در دوران ایلخانی و صفویه، شهرستان مهاباد از اهمیت سیاسی و مذهبی قابل توجهی در سطح منطقه مذکور برخوردار بوده است.