تحولات زمین شناسی الیگوسن زیرین منطقه چاه علی خان(شمال شرق استان اصفهان)؛ بر پایه بررسی دایک های آلکالی بازالت

در منطقه چاه علی خان (شمال شرق استان اصفهان، شمال کویر دق سرخ)، دایک های بازیک به سن الیگوسن زیرین رخنمون دارند. این دایک ها با دو روند عمومی NW-SE و NE-SW به درون واحد های آتشفشانی و فلیش های ائوسن نفوذ کرده اند. دایک های با امتداد شمال غرب - جنوب شرق جوان تر بوده و دایک های شمال شرق - جنوب غرب را قطع کرده اند. هر دو سری دایک از نظر سنگ نگاری مشابه بوده و از کانی های پلاژیوکلاز، کلینوپیروکسن، الیوین، سانیدین، اسپینل کروم دار و ایلمنیت تشکیل شده اند. زئولیت، کلریت، سرپانتین، کلسیت و مگنتیت کانی های ثانویه هستند. این دایک ها دارای بافت های پورفیری، گلومروپورفیری، پوئی کیلیتیک، میکرولیتی پورفیری، تراکیتی (جریانی) و در بخش های داخلی دایک ها اینترگرانولار و گرانولار هستند. این بازالت ها از عناصر آلکالی، LREE وLILE غنی بوده و دارای نسبت بالای LREE/HREE (0/10-8/9La/Yb=) هستند و در نمودار های طبقه بندی که بر اساس عناصر کم تحرک و HFSEs ترسیم شده اند، آلکالی بازالت نامیده میشوند. ماگمای سازنده این دایک های بازالتی در اثر ذوب بخشی یک گوشته لرزولیتی اسپینل و گارنت دار که از قبل متاسوماتیسم کربناته شده، داشته است، ایجاد شده است. تشکیل دایک های آلکالی بازالتی چاه علی خان را می توان به فرورانش پوسته اقیانوسی اطراف خرد قاره شرق ایران مرکزی و ذوب ناشی از کاهش فشار در یک سامانه کششی پس از برخورد در منطقه انارک- جندق نسبت داد. این مذاب بازالتی حاصل درجه های پایین ذوب بخشی یک گوشته لرزولیتی متاسوماتیسم شده است که در شرایطی که پوسته قاره ای در الیگوسن زیرین دچار کشش شده، تولیدشده و از طریق گسل های منطقه صعود کرده است.