بررسی اثرات خشکسالی بر کارایی مصرف آب در اقلیم و کاربری های مختلف (مطالعه موردی: استان تهران)

در این مطالعه به بررسی اثرات خشکسالی بر کارایی مصرف آب (WUE) در اقلیم و کاربری های مختلف استان تهران پرداخته شد. برای محاسبه کارآیی مصرف آب از محصولات تولید ناخالص اولیه (GPP)، تبخیر و تعرق (ET) حاصل از سنجنده مودیس و شاخص خشکسالی پالمر (PDSI) استفاده شد. سپس روند تغییرات شاخص تولید ناخالص اولیه، تبخیر و تعرق، کارایی مصرف آب و خشکسالی در بازه زمانی 20212001 با استفاده از رگرسیون خطی و آزمون های من -کندال و شیب تخمین گر سن محاسبه و به دنبال آن از پاسخ کارایی مصرف آب به خشکسالی در اقلیم و کاربری های مختلف با استفاده از آنالیز همبستگی مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج حاصل از بررسی روند تغییرات شاخص های ET، GPP و PDSI با آزمون من -کندال نشان داد که به ترتیب 15/81، 28/86 ،83/99 درصد افزایش و WUE 24/76 درصد کاهش یافته است که این نتایج توسط آزمون شیب تخمین گر سن نیز تایید شد. بررسی رابطه کارایی مصرف آب و خشکسالی در اقلیم و کاربری های مختلف نشان داد که در اقلیم خشک اراضی کشاورزی و بوته زار به ترتیب 86/91 و 93/78 درصد رابطه منفی و کاربری مرتع 96/51 درصد رابطه مثبت داشته است. اراضی کشاورزی، مرتع و بوته زار مربوط به اقلیم نیمه خشک به ترتیب 38/85، 22/66، 27/64 درصد افزایشی و در کاربری جنگل 87/84 درصد کاهشی بوده است. در اقلیم نیمه مرطوب به ترتیب 47/53، 48/60، 41/73 درصد از مساحت مورد مطالعه در کاربری های کشاورزی، مرتع و بوته زار رابطه مثبت و 30/91 درصد از کاربری جنگل رابطه منفی داشته است. در اقلیم مرطوب اثرگذاری منفی خشکسالی در 04/66، 15/61 و 56/50 درصد از اراضی کشاورزی، مرتع و جنگل مشاهده شده است. به طور کلی با توجه به نتایج ذکر شده، خشکسالی اثر منفی بر کارآیی مصرف آب در استان تهران داشته است و می توان گفت که مقاومت اکوسیستم در برابر خشکسالی توسط همبستگی ما بین شاخص خشکسالی و کارایی مصرف آب مشخص می شود.