ارزیابی فضایی استخراج منابع آب زیرزمینی و سطحی بر فقر نسبی شهری

متغیرهای عینی و ذهنی مختلف بر انواع مختلف تعاریف و شاخص های فقر موثر است؛ اما در سال های اخیر تاثیر متغیرهای محیط زیست بر انواع فقر موردتوجه اقتصاددانان محیط زیستی قرارگرفته است. هدف این پژوهش ارزیابی تاثیر متغیرهای منابع آب زیرزمینی به منظور در نظر گرفتن اثرات غیرخطی و آستانه ای آن بر فقر نسبی در بین 30 استان ایران و در دوره زمانی 1385- 1398 است. مدل مورداستفاده مدل پانل پویای تصادفی (DPD) با روش گشتاوری های تعمیم یافته (GMM) با کاربرد برآوردگرهای دومرحله ای آرلانو- باور/ بوندل- بوند با در نظر گرفتن 8 متغیر فضایی دوربین (Durbin) است. وقفه فضایی اول فقر نسبی به منظور در نظر گرفتن اثرات فضایی دور باطل فقر نیز وارد مدل شده است. میزان آستانه برآورد شده با استفاده از مدل فضایی دوربین 00493/0 میلیون مترمکعب سرانه سالیانه است. با توجه به اینکه ضریب درجه دوم استخراج 2549/929 است در صورت گذر استخراج آب از آستانه 1804/493 مترمکعب سالیانه سرانه، خط فقر نسبی افزایش خواهد یافت. بر اساس این حد آستانه میزان آستانه مصرف سالیانه آب برای یک جمعیت 80 میلیون نفری 454/39 میلیارد مترمکعب است، درصورتی که میزان استخراج منابع آب زیرزمینی به طور متوسط در دوره فوق برابر با 927/59 میلیارد مترمکعب است که نشان می دهد در کل دوره، ایران از حد آستانه عبور کرده است. با توجه به وجود اثرات فضایی پیشنهاد می گردد که سیاست های مدیریت آب از مدیریت جغرافیای سیاسی به مدیریت حوضه های آبریز تغییر یابد.