ارزیابی اثرات عوامل انسانی بر سطح آب های زیرزمینی: کاربرد الگوسازی فضایی

در این مطالعه به منظور ارزیابی اثرات ناشی از عوامل انسانی بر عمق منابع آب زیرزمینی از برآورد الگوهای آمار فضایی پانل استفاده شده است که تمامی استان های ایران را در حد فاصل سال های 1387 الی 1398 در بر می گیرند. عوامل انسانی موردبررسی عبارتند از جمعیت، سطح باغات آبی، سطح زیرکشت زراعی آبی، سرانه ارزش افزوده صنعتی، سرانه ارزش افزوده خدمات و میزان عدم وابستگی به منابع آب زیرزمینی. نتایج حاصل از الگوسازی فضایی نشان می دهد که سه عامل اول یعنی جمعیت و سطح باغی و زراعی آبی اصلی ترین عوامل اثرگذار بر عمق منابع آب زیرزمینی به حساب می آیند، به طوری که یک درصد افزایش در هر یک از آن ها به ترتیب به اندازه 196/0، 089/0 و 062/0 درصد به افزایش عمق آبخوان ها منتهی می شود. هم چنین جانمایی فعلی جمعیتی و فعالیت های کشاورزی آبی در اقصی نقاط کشور نیز به گونه ای است که با شرایط آب های زیرزمینی و میزان وابستگی به این منابع همخوانی ندارد و تداوم این وضعیت تنها به تداوم هرچه بیش تر تخلیه شدگی منابع آب زیرزمینی منتهی می شود. علاوه بر این نتایج الگوسازی نشان می دهد که توسعه صنعتی سهمی ناچیز بر عمق آبخوان ها دارد و توسعه بخش خدمات نیز برخلاف سایر فعالیت های اقتصادی می تواند زمینه ساز احیای منابع آب زیرزمینی شود. میزان عدم وابستگی به منابع آب زیرزمینی نیز با کاهش فشار بر منابع آب زیرزمینی می تواند به احیای این منابع کمک نماید.