آثار تربیتی منبعث از احکام جزایی دینی بر رفتار آحاد جامعه

در جوامع انسانی و به منظور تنظیم و قاعده مند نمودن روابط میان آحاد جامعه بر اساس هنجارهای حاکم و مورد قبول آن جمع، بایدها و نبایدهایی وضع می گردد. گاهی این بایدها و نبایدها از چنان درجه از اهمیتی برخوردار هستند که جامعه، فرد نقض کننده آن را تنبیه و مجازات می نماید. در راستای این اصل و مفهوم بدیهی در روابط انسانی، دین مبین اسلام و به طور خاص مذهب تشیع؛ در مقام داعیه دار و ارائه دهنده نظریه جامع و کامل در تنظیم روابط انسان از ما قبل از تولد تا بعد از فوت، جهت ترسیم مدینه فاضله اسلامی و در راستای رسیدن به کمال و تعالی هر فرد دارای برنامه می باشد. لذا هدف این مطالعه، آثار تربیتی منبعث از احکام جزایی دینی بر رفتار آحاد جامعه می باشد.

این مطالعه توصیفی- تحلیلی می باشد که با استفاده از منابع فقه شیعه، اطلاعات آن جمع آوری و تحلیل گردید.

نتایج نشان داد صرف نظر از مبحث اخلاقیات که ضمانت اجرای آن اخروی است، در کتب فقهی شیعه ذیل چهار بحث عبادات، معاملات، ایقاعات و احکام قواعد حاکم بر روابط انسانی بیان گردیده است. کیفر هایی که در چهارچوب حد، تعزیر، دیه و قصاص توسط شارع مقدس مقرر شده، در تربیت انسان نقش مهمی را ایفاد می نماید. هر چند در کتب فقهی احکام مجازات های اسلامی با نگاهی فقهی و اجتهادی به تفصیل بیان شده اما اهداف تربیتی آن مورد غفلت واقع شده است.

به طور کلی می توان بیان داشت که در میان دستورات و قوانین شرعی مربوط به اثبات جرم و ویژگی های مجرم و کیفیت اجرای مجازات و عقوبت آنها نکات آموزنده اخلاقی و تربیتی وجود دارد که می تواند الگوی افراد و جامعه باشد، می بایست مجازات های اسلامی با این رویکرد نیز مورد توجه قرار گیرد.