ترسیم قناعت از دیدگاه نهج البلاغه بر مبنای استراتژی داده بنیاد

در نظام های اخلاقی مختلف، قناعت خصیصه ای ستودنی است و هرکدام از آن ها بر اساس مبانی خاص خود ملکات اخلاقی را ترویج می کنند. رشد فزاینده عوامل قدرت، ثروت و ترویج مصرف گرایی در عصر حاضر، روی آوردن به زندگی تجملاتی را افزایش داده است و ضرورت بازخوانی موضوع قناعت و ارائه شاخصه های آن، آشکار می گردد. با هدف تدوین تئوری قناعت بر اساس نهج البلاغه و شناخت الگوی آن، این پژوهش انجام شد.

روش پژوهش داده بنیاد می باشد ، که با بررسی علت ها و عواملی که در ایجاد آن اثر دارد و با بیان راهبردهای آن، از زاویه ای نو به مفهوم قناعت می پردازد.

مقوله های عفت نفس، تهذیب نفس، خشوع در برابر خالق، بسندگی، آخرت گرایی، دور بودن از هوا و هوس و روح قناعت به عنوان عوامل علی و دوری از تکلف، بهزیستی، امرار معاش ، عمل صالح، تاثیرپذیری از اولیای الهی، زهد ، تقوی و انفاق به عنوان عوامل زمینه ساز و صرفه جویی، کرامت نفس، خویشتن داری و اعتدال به عنوان راهبردهای قناعت و ناخرسندی یا نارضایتی از زندگی، رذالت، اسراف، افراط و تفریط، حرص و بخل به عنوان عوامل مداخله گر و حفظ دین، خود کفایی، آرامش ، دولتمندی و جلوگیری از فقر از پیامد های بکارگیری قناعت در نهج البلاغه عنوان شده است. مقوله محوری این بررسی «قانع بودن» است که مقولات فوق را در بر می گیرد.

از نگاه امام علی (ع) قناعت به خاطر اثرات متعالی اش همان حیات طیبه ای است که تمام صفات  نیک انسانی از جمله رضایت مندی، عزت، کرامت و صبر را در بردارد و در قرآن به آن اشاره شده است