نقد کهن الگویی شخصیت «درویش» در قصه نوش آفرین گوهرتاج

«درویش» به معنی فقیر، نیازمند، گدا و مسکین است. هم چنین به  زاهدان، عارفان و صوفیانی که به دنیا و هر چه در آن است، بی اعتنا هستند و روی نیازشان فقط به سمت خداست، درویش می گویند. بنابراین، درویش کسی است که خواسته یا ناخواسته، بی چیز و فقیر است.  صفت درویش واقعی  قناعت و خرسندی است. این پژوهش بر آن است که شخصیت درویش را در قصه نوش آفرین گوهرتاج بر اساس نظریه کهن الگویی یونگ بررسی کند و خوانش نوینی از این داستان ارائه دهد که موجب درک زیرلایه های غریزی، فرهنگی و آرمانی جامعه ایرانی در برهه ای خاص می شود. واکاوی شخصیت درویش به عنوان شخصیتی کلیدی در این داستان و حقیقت روان شناختی او، می تواند این هدف را تقویت کند. ضمن این که تاییدی نیز بر اهمیت داستان های عامیانه از نظر یونگ است. روش تحقیق، تحلیل کیفی و کمی است که با استناد به منابع کتابخانه ای شکل می گیرد. در این قصه، هفت شخصیت هستند که می توان آن ها را با شخصیت درویش تطبیق داد. نقش های کهن الگویی این شخصیت ها به ترتیب بسامد، خویش، نقاب، قهرمان، پیر خردمند، آنیموس و سایه هستند. نقش های اصلی قصه از درویش چهره ای آرمانی ارائه می دهند: قهرمان منجی و پیر خردمندی که گره گشای تمام مشکلات است. بر این اساس، شخصیت درویش در کل از دید عامه، شخصیتی مثبت و محترم بوده است. نتیجه پژوهش نشان می دهد چگونه مفاهیم برگرفته از باور عامه، نیازها و آرزوهای ناخودآگاه مردم و ساختار سیاسی-  فرهنگی جامعه بر شخصیت پردازی داستان (این جا تیپ درویش) اثر می گذارد.