نقش تنظیم کننده های رشد در بهینه سازی تشکیل کالوس در گیاه دارویی ریحان بنفش (Ocimum basilicum L.)

امروزه تکنیک های کشت بافت گیاهی به عنوان ابزاری ارزشمند جهت ایجاد تنوع ژنتیکی با هدف به نژادی گیاهان و همچنین تولید گیاهان عاری از ویروس کاربرد دارند. لذا در این پژوهش بهینه سازی شرایط کشت بافت گیاه ریحان بنفش به منظور تولید کالوس، شناسایی درصد القای کالوس، نرخ رشد، سرعت رشد و محتوای آب نسبی کالوس از طریق کشت بافت انجام شد.

آزمایش بهینه سازی القای کالوس بصورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با چهار عامل، ریز نمونه و سه سطح هورمون های بوتیریک اسید (BA)، اندول استیک اسید (IAA) و اندول بوتیریک اسید (IBA) اجرا گردید.

نتایج نشان داد بالاترین درصد القای کالوس (88 درصد) مربوط به محیط کشت حاوی 2 میلی گرم در لیتر اندول بوتیریک اسید (IBA) و 2 میلی گرم در لیتر بوتیریک اسید (BA) بود. اثر ترکیبات هورمونی بر چهار ویژگی مورد بررسی درصد کال زایی، سرعت رشد، محتوای آب نسبی و نرخ رشد (وزن خشک) معنی داری بوده است که می توان در جهت انتخاب بهترین ترکیب در کالوس زائی و بهینه سازی کشت بافت و نهایتا اهداف آتی به نژادی از آن استفاده نمود. همچنین اثر متقابل دو فاکتور ریزنمونه و ترکیبات هورمونی تنها بر شاخص نرخ رشد اثر معنی داری (P≤ %1) داشته است.

کیفیت کالوس های القا شده نشان‎دهنده انتخاب صحیح ریزنمونه و ترکیبات هورمونی مناسب می‎باشد. بنابراین بین تولید کالوس و تنظیم کننده های رشد ارتباط مستقیم وجود دارد و همچنین با توجه به نوع گیاه مورد مطالعه و مقدار هورمون موجود در آن میزان استفاده از تنظیم کننده های رشد در القای کالوس متفاوت خواهد بود.