زمین شیمی زیست محیطی عناصر بالقوه سمی در باطله های فراوری معدن سرب و روی آهنگران، استان همدان

هدف از این پژوهش، بررسی زمین شیمی زیست محیطی عناصر بالقوه سمی در باطله های فراوری معدن سرب و روی آهنگران، واقع در 95 کیلومتری جنوب شرق همدان است. به این منظور، مولفه های فیزیکی- شیمیایی، فازهای کانیایی و غلظت عناصر بالقوه سمی در 14 نمونه بررسی شد. pH نمونه های باطله در محدوده بین 7‏‏/7 تا 4‏‏/9، کربنات بین 5/50 تا 5/64 درصد و ظرفیت تبادل کاتیونی بین 3‏‏/27 تا 1‏‏/35 میلی اکی والان بر 100 گرم متغیر است. کانی رسی غالب در نمونه های باطله مونتموریلونیت، و کانی های کوارتز و سیدریت فراوان ترین فازهای کانیایی هستند. بر اساس داده های غلظت کل عناصر بالقوه سمی و محاسبه ضرایب زیست محیطی، نمونه های باطله نسبت به عناصر سرب، آنتیموان، روی، کادمیم، آرسنیک، منگنز و نقره غنی شدگی نشان می دهند و دارای خطر بوم شناختی بسیار زیادی هستند. ارزیابی خطر سلامت برای جمعیت های انسانی پیرامون معدن نشان می دهد که مقدار ضریب خطر عناصر مختلف در کودکان بیشتر از بزرگسالان است. بیشترین خطر غیرسرطان زایی برای مسیر بلع، استنشاق، و تماس پوستی به ترتیب مربوط به عناصر آرسنیک، منگنز و کادمیم است. بلع عناصر آرسنیک، کادمیم و کروم برای کودکان و بلع کادمیم برای بزرگسالان با خطر سرطان زایی همراه است. بر اساس نتایج به دست آمده، باطله های فراوری معدن آهنگران پتانسیل آلوده کردن منابع آب زیرزمینی و خاک کشاورزی پیرامون معدن را داشته و بنابراین اعمال تمهیدات زیست محیطی مناسب برای دفع مناسب باطله ها یا پاک سازی آنها ضروری است.