واکاوی اهدای گامت و جنین در نظام فقهی ایران

اهدای گامت و جنین از موضوعات مهمی است که در کشورهای پیشرفته مورد توجه قانون گذار واقع و مقرراتی راجع به آنها وضع شده است. پژوهش حاضر با هدف بررسی چالش های حقوقی اهدای گامت و جنین در نظام حقوقی ایران با تاکید بر قانون نحوه اهدای جنین به زوجین نابارور مصوب 1382 و همچنین تبیین نسب طفل متولد شده از تلقیح مصنوعی نگاشته شده است. روش گردآوری اطلاعات این مقاله اسنادی-کتابخانه ای و نوع تحقیق کیفی توصیفی-تحلیلی می باشد و جامعه تحقیق مجموعه کتب فقهی و حقوقی و قوانین و مقررات پیرامون اهدای گامت و جنین می باشد. پرسش های اساسی که در این اثر پژوهشی بدان ها پرداخته خواهد شد عبارتند از:شرایط درخواست کنندگان و اهدا کنندگان جنین در قانون نحوه انتقال جنین به زوجین نابارور چگونه تبیین شده است؟  فقهای امامیه در خصوص مشروعیت یا عدم مشروعیت تلقیح مصنوعی چه نظریاتی ارائه نموده اند؟ و در نهایت در تعیین نسب طفل متولد شده از تلقیح مصنوعی چه معیارهایی مناط اعتبار بوده و طفل منسوب به چه کسی خواهد بود؟ از رهگذر مطالعات و بررسی های انجام شده بدست می آید که در اتفاق نظر کلی فقها و حقوقدانان تلقیح مصنوعی میان اسپرم شوهر و تخمک زوجه و همچنین تلقیح خارج از رحم جایز است لیکن در خصوص تلقیح مصنوعی زوجه با تخمک زن اجنبیه، عده ای از فقها قائل به جواز و عده ای دیگر همچون آیت الله فاضل لنکرانی قائل به حرمت هستند. در نهایت نیز تحقق نسب در حالت لقاح داخل رحم و خارج از رحم و همچنین نسب پدری و مادری طفل ناشی از اهداء جنین به تفصیل مورد بررسی قرار خواهند گرفت. نکته شایان توجه دیگر آن است که یکی از نقص های مهم قانون نحوه انتقال جنین به زوجین نابارور، سکوت درباره امکان یا حرمت نکاح طفل با زوجین اهدا گیرنده است. اگر چه اخلاق عمومی چنین نکاحی را نمی پذیرد با این حال از مفاد قانون فوق نمی توان دلیلی بر وجود حرمت استنباط نمود.