توانمندسازی مردم در شناسایی و حل مشکلات جامعه با تشکیل پایگاه تحقیقات توسعه و ارتقاء سلامت فرخشهر، استان چهارمحال و بختیاری

تحقیق مشارکتی جامعه محور نوعی از پژوهش علمی است که به تازگی در علوم بهداشتی مورد توجه قرار گرفته است. این نوع تحقیق بر نیازهای جامعه استوار است و باید راه حلی برای مشکلات سلامت در جامعه ارائه کند. در این پروژه تاسیس پایگاه تحقیقات توسعه و ارتقا سلامت شهر فرخشهر به عنوان یک راهکار جهت توانمندسازی و مشارکت مردم در شناسایی و حل مشکلات و اولویت بندی مشکلات و نیازهای مردم منطقه مورد ارزیابی قرار گرفته است.

این مطالعه یک تحقیق مشارکتی بر مبنای رویکرد برنامه ریزی شده به سلامت جامعه (Planned Approach To Community Health=PATCH) است که در منطقه پایگاه تحقیقات توسعه و ارتقا سلامت فرخشهر در استان چهار محال و بختیاری با جمعیتی حدود 40000 نفر انجام شد. کل فرآیند شامل پنج مرحله به قرار ذیل بود: 1- بسیج مردمی 2- نیاز سنجی 3 - تعیین اولویت های پژوهشی 4 - طراحی برنامه های مداخله ای 5 -ارزشیابی کل فرآیند. کل تحقیق با مشارکت فعال اعضا تیم توسعه فرخشهر، صاحب نظران، معتمدین محلی، مسئولین شهر و کلیه ذینفعان و با نظارت محققین دانشگاه علوم پزشکی شهرکرد انجام گردید. مرحله بسیج مردمی با دعوت از صاحب نظران و علاقه مندان توسط تیم توسعه فرخشهر، تشکیل 10 کمیته کاری فعال با مشارکت 4000 نفر و تدوین شرح وظایف و شناسایی گروه های ذینفع و اطلاع رسانی به مردم از کانال های مختلف و برگزاری همایش شهر سالم انجام گردید. مرحله نیاز سنجی پس از برگزاری کارگاه پژوهش مشارکتی و پژوهش کیفی توسط معاونت پژوهشی دانشگاه در جهت توانمندسازی اعضای تیم توسعه شروع شد. تیم توسعه با کمک نمایندگان سازمان های مشارکت کننده و نمایندگان دانشگاه پروفایل جامعه را تهیه و اطلاعات دموگرافیک جامعه بدست آمد و سپس نیازسنجی به روش ارزیابی سریع انجام گردید. نهایتا اولویت بندی نیازها با کمک ماتریس دو بعدی، دیاگرام ون، دیاگرام اولویت ها و جدول تجزیه و تحلیل مشکلات انجام گردید.

نتایج این مطالعه به شرح زیر می باشد: 1- تشکیل 10 کمیته کاری فعال در جامعه مورد مطالعه با حدود 4000 عضو فعال، 2- تشکیل کارگاه های پژوهش مشارکتی و پژوهش کیفی، 3- نیاز سنجی و تعیین 40 مشکل در جامعه مورد مطالعه، 4- اولویت بندی مشکلات شناسایی شده با استفاده از ماتریس دو بعدی و تعیین20 مشکل حائز اولویت.

نتایج این تحقیق نشان داد که در هر جامعه نیازهای مردم با توجه به شرایط فرهنگی، اجتماعی، و اقتصادی آن جامعه متفاوت می باشد و لذا توصیه می گردد جهت ارتقا سلامت، تعیین نیازهای مردم و اولویت بندی آنها با مشارکت خود مردم انجام گردد.