بررسی شیوع ناباروری اولیه در جمهوری اسلامی ایران در سال های 84 - 1383

ناباروری مشکلی است که در سراسر جهان تمامی جوامع با آن درگیر هستند و پیامدهای روانی- اجتماعی را به دنبال دارد. تعیین فراوانی ناباروری در جامعه می تواند به برنامه ریزان نظام سلامت در برنامه ریزی دقیق تر ارایه خدمات بهداشتی و درمانی کمک نماید. این مطالعه برای پاسخ به سوال انجمن علمی- تخصصی باروری و ناباروری کشور، با هدف تعیین شیوع ناباروری اولیه طول عمر و ناباروری اولیه فعلی در جمهوری اسلامی ایران انجام شده است.
این مطالعه به روش مقطعی روی 12000 زن 19 تا 49 ساله ایرانی به عنوان نماینده زوج، در 28 استان کشور در سال 4-1383 انجام شد. روش نمونه گیری، انتخاب 400 خوشه 30 خانواری به روش تصادفی منظم با احتمال متناسب با جمعیت مناطق شهری و روستایی هر استان بود. ناباروری اولیه طول عمر بر اساس صادق بودن یکی از دو سناریوی زیر تعریف شد: سناریوی اول: 1) بلافاصله پس از ازدواج از روش های مطمئن پیشگیری از بارداری استفاده کرده است و 2) پس از مدتی روش پیشگیری را قطع کرده است و 3) در زمان مطالعه 12 ماه یا بیشتر از زمان قطع روش پیشگیری از بارداری می گذرد و 4) در مدت 12 ماه پس از قطع روش پیشگیری، باردار نشده است. سناریوی دوم: 1) پس از ازدواج از روش های مطمئن پیشگیری از بارداری استفاده نکرده است و 2) در مدت 12 ماه پس از ازدواج، باردار نشده است. نابارور اولیه فعلی به زنی اطلاق گردید که علاوه بر قرار گرفتن در تعریف فوق تا زمان مطالعه هیچگاه باردار نشده بود. تحلیل اطلاعات با نرم افزار STATA 8.0 و با استفاده از مفاهیم آمار توصیفی و محاسبه حدود اطمینان 95% و با در نظر گرفتن طرح نمونه گیری انجام گردید. از روش Lowess smoothing نیز برای هموار کردن نمودار ارتباط ناباروری و سن اولین ازدواج استفاده شد.
در این مطالعه 7350 زن شهری و 4650 زن روستایی 49-19 ساله ایرانی در 28 استان مورد مصاحبه قرار گرفتند. از بین 12000 نمونه مورد مصاحبه، 630 نمونه (%5.3) واجد شرایط نبودند و از مطالعه و مخرج کسر محاسبه ناباروری اولیه خارج شدند. در %24.9 زوجها سابقه ناباروری اولیه طول عمر (%95CI: 23.6, %26.2) و در %3.4 زوجها ناباروری اولیه فعلی (%95CI: 0.3, %3.8) مشاهده شد. روند ناباروری اولیه طول عمر نشان می دهد که بیشترین برآورد مربوط به پایین ترین سن ازدواج بوده و کمترین شیوع در سن ازدواج 22 سالگی به میزان 19% دیده می شود. تا حدود سن 28 سالگی وضعیت تقریبا ثابت بود و بعد از آن مجددا افزایش می یافت. میانگین سنی اولین ازدواج نمونه ها 18.1±3.8 با میانه 18 سال بود.
حدود یک چهارم زوج های ایرانی ناباروری اولیه را در طول زندگی مشترکشان تجربه می کنند و %3.4 آنها در هر برهه ای از زمان دارای مشکل ناباروری اولیه هستند. در تفسیر شیوع ناباروری اولیه طول عمر و اقدامات بهداشتی، درمانی آن، توجه به سن ازدواج و توان باروری زوج حایز اهمیت است.