بررسی رابطه نوع زایمان با افسردگی پس از زایمان

دوره بعد از زایمان بیشترین زمان خطر برای بروز اختلالات خلقی شامل اندوه، افسردگی وسایکوز می باشد. افسردگی مهمترین اختلال خلقی پس از زایمان است که می تواند با اختلال در روابط مادر، کودک و خانواده همراه باشد و در صورت عدم توجه و درمان مناسب آن صدمات جبران ناپذیری را به دنبال داشته باشد. نظر به شیوع بالای افسردگی پس از زایمان و نیز عوارض ناشی از آن و همچنین وجود طیف وسیعی از علل در اتیولوژی افسردگی زایمان، منجمله نوع زایمان و وجود تناقضاتی در این زمینه، پژوهش حاضر با هدف تعیین رابطه نوع زایمان با افسردگی پس از زایمان در زنان باردار مراجعه کننده به مراکز بهداشتی- درمانی منتخب دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی در سال 1384 انجام شد.
تحقیق به روش تحلیلی آینده نگر انجام شد. در مدت 8 ماه مجموعا تعداد 285 نفر خانم باردار در سه ماهه سوم بارداری از نظر افسردگی بررسی و تعداد 50 نفر به علت داشتن افسردگی (امتیاز بیشتر از 12 بر اساس تست ادینبرگ) از مطالعه حذف و در نهایت خانم های فاقد افسردگی وارد مطالعه شده و در مواردیکه نمونه های پژوهش سابقه جداشدن از والدین قبل از 15 سالگی، سابقه سقط، سابقه ناباروری، مشکلات در زمان بارداری، زایمان طول کشیده، مشکلات پس از زایمان، سابقه بیماری های مزمن، بیماری های عصبی در خانواده، سابقه بستری مادر و نوزاد پس از زایمان و مرگ نوزاد داشتند؛ از تحقیق حذف شدند. در هفته های 2 تا 6 پس از زایمان پرسشنامه های رضایت از ازدواج، حمایت اجتماعی و افسردگی پس از زایمان توسط نمونه های پژوهش تکمیل گردید. نمونه های مطالعه بر اساس نوع زایمان به دو گروه زایمان طبیعی (73 نفر) و سزارین (75 نفر) تقسیم شدند و پس از همسان سازی مورد تجزیه و تحلیل آماری قرار گرفتند. برای تحلیل داده ها از نرم افزار آماری SPSS، ویرایش 13 استفاده شد و سطح معنی داری در آزمونها 05/0 در نظر گرفته شد.
میانگین سن نمونه های مطالعه 22.71 ± 3.15 سال بود. اکثر شرکت کنندگان دارای تحصیلات دبیرستانی یا دیپلم و خانه دار بودند. میزان شیوع افسردگی پس از زایمان %20.3 بود که %13.6 افراد در گروه زایمان طبیعی و %27.6 افراد در گروه سزارین دارای نمره بیشتر از 12 در پرسشنامه افسردگی پس از زایمان ادینبرگ و در معرض خطر افسردگی پس از زایمان بودند. بین نحوه زایمان و افسردگی پس از زایمان رابطه معنی داری وجود داشت (p<0.05) و برآورد خطر نسبی افسردگی OR=2 بود.
نظر به اینکه در تحقیق حاضر افسردگی پس از زایمان به دنبال سزارین دو برابر زایمان طبیعی بوده است توصیه می شود که توجه به زایمان و مشاوره مناسب برای انتخاب روش صحیح، با توجه به وضعیت مادر و نوزاد و اجتناب از انجام سزارین های انتخابی می تواند نقش موثری در کاهش افسردگی پس از زایمان و جلوگیری از صرف هزینه های فراوان در این زمینه داشته باشد.