بررسی بازده سرمایه گذاری در تحقیقات ارقام اصلاح شده جو دیم در کشور

به منظور توجیه سیاستگذاران در تخصیص اعتبارات کافی به امر تحقیقات کشاورزی، لزوم تعیین بازده سرمایه گذاری درتحقیقات کشاورزی احساس می شود. هدف از انجام این تحقیق نیز اولا تعیین بازده سرمایه گذاری در تحقیقات ارقام جدید اصلاح شده جو دیم شامل دو رقم ایذه در استان کهگیلویه و بویراحمد و سرارود 1 در استان کرمانشاه با بهره گیری از نسبت منفعت به هزینه (B/C) و ثانیا تعیین میزان پذیرش این نوآوری از سوی جو کاران با استفاده از روش تحلیل سلسله مراتبی (AHP) بوده است. در راستای این دو هدف، به بررسی و مقایسه میانگین عملکردها در گروه های مختلف جوکاران از نظر نمره پذیرش نوآوری پرداخته شده است.
اطلاعات این تحقیق به صورت داده های مقطع در سال زراعی 81 -1380 توسط پرسشنامه و باروش نمونه گیری تصادفی طبقه بندی شده (SRS) از 192 جوکار دیم در دو استان کهگیلویه و بویراحمد و کرمانشاه جمع آوری گردیده است.
نتایج این پژوهش نشان می دهد که متوسط هزینه اصلاح و معرفی یک رقم جو دیم، به قیمت سال 1381، برابر با 874 میلیون ریال و میانگین وزنی هزینه ترویج در یک هکتار جو دیم معادل 722 ریال است. در استان های مورد مطالعه به کارگیری ارقام اصلاح شده جو دیم باعث 8592 هزارتن افزایش در تولید جو دیم، یعنی 8.5 میلیارد ریال سود، شده است. با احتساب هزینه های تحقیق و ترویج، نسبت منفعت به هزینه اصلاح و معرفی ارقام جو ایذه و سرارود 1 به ترتیب برابر با 3.36 و 7.66 محاسبه گردیده است. این مقادیر به دلیل بیشتر بودن از عدد یک نشان دهنده توجیه اقتصادی بسیار خوب سرمایه گذاری در امر تحقیقات اصلاح و معرفی ارقام جدید جو دیم است. نتایج همچنین نشان داد جو کاران پذیرنده ارقام ایذه و سرارود 1 از میانگین عملکرد بالایی نسبت به جوکاران نپذیرنده این ارقام برخوردارند، به طوری که در نمونه مورد بررسی، شکاف میانگین عملکرد دو گروه پذیرنده و نپذیرنده ارقام ایذه و سرارود 1 به ترتیب 679 و 530 کیلوگرم در هکتار بوده است. همچنین در دو استان مذکور، جوکاران دارای نمره پذیرش نوآوری بالاتر، میانگین عملکرد بالاتری نیز داشتند.