بررسی اثرات ضد کاندیدایی عصاره آبی و الکلی ریشه زرشک و مقایسه آن با کلوتریمازول در محیط آزمایشگاهی

در طی سه دهه گذشته به دلیل استفاده وسیع از شیمی درمانی برای درمان سرطان، پیوند عضو و ایدز، میزان بروز عفونتهای قارچی تهدید کننده زندگی به طور چشمگیری افزایش یافته است. اغلب عفونتهای قارچی سیستمیک توسط پاتوژن های فرصت طلب مثل گونه های کاندیدا ایجاد می شوند. اگرچه بسیاری از پژوهشگران مطالعات زیادی در جهت تهیه داروهای ضد قارچ جدید انجام داده اند و هم اکنون بعضی از این داروها تحت تجربه کارآزمایی های بالینی قرار دارند ولی هنوز آمفوتریسین B و ترکیبات آزول درمان اصلی عفونتهای قارچی سیستمیک به شمار می روند. منتهی عوارض جانبی پلی ان ها و مقاومت گونه های کاندیدا به ترکیبات آزول، درمان مبتلایان به بیماری های قارچی عمقی مهاجم را با مشکل روبه رو کرده است؛ بنابراین نیاز به تهیه داروهای جدید ضد قارچ با عوارض جانبی کم و فعالیت بر علیه طیف وسیع قارچ ها بیش از گذشته احساس می شود. مطالعه حاضر با هدف بررسی تاثیر ضدکاندیدایی عصاره آبی و الکلی ریشه گیاه زرشک در محیط آزمایشگاهی و مقایسه آن با کلوتریمازول انجام شد.
در این مطالعه تجربی، عصاره آبی گیاه زرشک و عصاره الکلی (هر دو با غلظت 1 mg/mL) تهیه شد. سوسپانسیون سلولی کاندیدا آلبیکنس (100000CFU/mL) بر روی محیط کشت سابورو دکستروز آگار کشت گردید؛ سپس قدرت ضد کاندیدایی عصاره ها و کلوتریمازول با روش اندازه گیری قطر ناحیه مهار پس از زمان انکوباسیون 48 ساعت مورد ارزیابی قرار گرفت. به میزان قطر ناحیه مهار 1-10 میلیمتر: 1+، 10-20 میلیمتر: 2+، 20-30 میلیمتر: 3+ و 30-40 میلیمتر 4+ تعلق گرفت. داده ها با استفاده از نرم افزار آماری SPSS و آزمونهای ANOVA و Tukey B در سطح معنی داری P£0.05 مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند.
میانگین قطر ناحیه مهار برای عصاره آبی 16.89، عصاره الکلی 27.69 میلیمتر، الکل 70 درجه به عنوان شاهد برای عصاره الکلی برابر صفر و برای کلوتریمازول 33.63 میلیمتر بود؛ این اختلافها از نظر آماری معنی دار بود (P<0.001).
با توجه به یافته های فوق می توان نتیجه گرفت که عصاره ریشه زرشک دارای خواص ضد کاندیدایی می باشد و این اثرات در مورد عصاره الکلی نسبت به عصاره آبی به نحو بارزتری نمود دارد و با توجه به این که الکل 70 درجه که از آن به عنوان حلال عصاره الکلی استفاده شد، دارای ناحیه مهار صفر بود، می توان اذعان داشت که تمام این خواص مربوط به خود ریشه زرشک بوده است.